مشارکت انتخاباتی چقدر است؟ - دَبی بلاگ

در این یادداشت می کوشم که براساس آخرین نظرسنجی موسسه ایسپا که به نظرم از معتبرترین هاست، تصویری از مشارکت انتخاباتی را عرضه کنم. البته با این توضیح که براساس این آمار و ارقام نمی توان گفت که دو ماه دیگر چه تعداد مشارکت خواهند کرد زیرا یخ بودن فضای انتخاباتی و عدم مشخص نامزد ها و رقابت ها و مسائل فراوان از جمله ضعف رقابتی منجر به این هوای سرد انتخاباتی شده و ممکن است تا دو ماه دیگر تغییرات مثبت یا منفی در جهت افزایش یا کاهش همین رقم مشارکت نیز رخ دهد. پیش از تحلیل دقیق نتایج مربوط، چند نکته را باید متذکر شد.

1- ابتدا باید به جامعه آماری توجه کرد. نظرسنجی ها از این حیث متفاوت هستند. بعضی فقط یک مرکز استان یا همه مراکز استان ها را پرسیده اند، بعضی دیگر سایر شهرستان ها و نیز روستا ها را هم پرسیده اند. نظرسنجی ایسپا ملی و در سطح کشور اعم از شهر و روستا یا مراکز استان و سایر شهرستان هاست.

2- شیوه نظرسنجی مهم است. آیا حضوری بوده یا تلفنی. چون پاسخ های تلفنی در بعضی پرسش ها محافظه کارانه تر است و باید آن را برحسب تجربیات گذشته تعدیل کرد.

3- شیوه نمونه گیری نیز مهم است.

4- فرایند تحولات و نظرات در موج های گوناگون نظرسنجی ها نیز باید مورد توجه قرار گیرد.

در ضمن به تفاوت نتایج هر پرسش برحسب متغیر های مهم مثل محل سکونت، جنسیت، سن، تحصیلات و... باید توجه کرد. با این ملاحظات نتایج چهارمین موج نظرسنجی ایسپا در فروردین سال 1400 که منتشر شده به این توضیح است. اولین موج آن شهریور سال 99 بود.

• از پاسخگویان درباره میزان مشارکت مردم در انتخابات پرسیده شده که 24 درصد گفته اند، زیاد و خیلی زیاد و 40 درصد گفته اند کم و خیلی کم شرکت می نمایند. این نوع ارزیابی به طور معمول بازتابی از واقعیت رفتاری خود و اطرافیان شان است که در قالب میزان مشارکت انتخاباتی دیگران دارند. نکته مهم اینکه افرادی که معتقدند مردم به میزان زیاد و خیلی زیاد شرکت می نمایند در 7 ماه گذشته از 32 درصد به 24 درصد کاهش یافته اند. در واقع احساس عمومی از میزان بالای مشارکت در حال تضعیف است.
• در ادامه از آنان خواسته شده که شرایط مشارکت خود را بگویند. 43 درصد قطعا شرکت می کنم را گفته اند، 5 درصد به احتمال زیاد، 21 درصد هنوز تصمیم نگرفته، 6 درصد احتمال کم و 25 درصد اصلا شرکت نمی کنم را اعلام نموده اند.

از این پاسخ ها چه می فهمیم؟ درک پاسخ ها براساس تجربیات قبلی است. پاسخ های مردم به ابن پرسش در انتخابات قبلی با واقعیت و نتیجه اتفاق افتاده در انتخابات مقایسه شده اند. در نظرسنجی تلفنی پاسخ قطعا شرکت می کنم از میزان شرکت قطعی ثبت شده در انتخابات، قدری کمتر است. در نظرسنجی حضوری ممکن است همان اندازه یا در مواردی حتی اندکی بیشتر باشد.

با توجه به تجربیات قبلی می توان گفت شرکت قطعی مردم در انتخابات (اگر امروز برگزار گردد) براساس این یافته حدود 38 تا 39 درصد است. نکته مهم اینکه این رقم طی 7 ماه گذشته حدود یک درصد هم کمتر شده در حالی که انتظار می رفت با نزدیک شدن به انتخابات بیشتر گردد. نکته دیگر این است که شهفرایندان دارای تحصیلات دانشگاهی و ساکنان مراکز شهری به ویژه مراکز استان ها، افراد جوان تر، مشارکت کمتری را ابراز نموده اند. در ادامه اگر این فرایند بهبود پیدا نکند به احتمال فراوان میزان مشارکت کمتر از این نیز خواهد شد.

یکی دیگر از پرسش هایی که می تواند درک ما را از شرایط انتخاباتی روشن کند، میزان و کیفیت پیگیری اخبار انتخابات است که فقط 11 درصد در حد زیاد آن را پیگیری می نمایند. 21 درصد نیز تا حدی و 26 درصد کم و 42 درصد اصلا پیگیری نمی نمایند. در مجموع می توان گفت که این حد از ابراز مشارکت در این مقطع از فصل انتخابات در مقایسه با سال های قبل خیلی کم است. چند عامل می تواند این فرآیند را بهبود بخشد.

بهبود شرایط مالی به ویژه به وسیله به ثمر رسیدن مذاکرات اخیر درباره برجام که حدود نیمی از مردم (47درصد) این تحول را مثبت دانسته اند و فقط 6 درصد تاثیر آن را منفی تلقی نموده اند همچنین واکسیناسیون عمومی و کاهش خطر ابتلا به کرونا و کاهش مرگ و میر که این نیز مهم است و بالاخره اینکه چه کسانی از فیلتر های صلاحیتی عبور نمایند که حدود 45 درصد مردم نیز مشارکت احتمالی خود را مرتبط با این عامل دانسته اند.