اسطوخودوس، از کاشت تا برداشت و خواص آن

به گزارش دَبی بلاگ، اسطوخودوس با نام علمی Lavandula angustifolia Mill، و نام انگلیسی True Lavender، از تیره Lamiaceae می باشد.

کلمه Lavand در پیشوند نام علمی آن، به معنای تمیز نماینده و شوینده است؛ چرا که مردم اروپا در گذشته، از آن برای شستن بدن استفاده می کردند. اسطوخودوس درخچه ای است چند ساله، خشبی، کرکدار با گل آذین خوشه ای که گل ها به رنگ آبی متمایل به بنفش است.

ارتفاع این گیاه به 100 تا 200 سانتی متر می رسد. سنبله اسطوخودوس به طول 2- 8 سانتی متر می رسد که در انتهای ساقه های پیرتر ظاهر می شوند. اسطوخودوس گیاه بومی منطقه ها معتدله و مدیترانه ای است. به علت داشتن سیستم ریشه ای عمیق، به راحتی در زمین های شیب دار رشد می نماید و نسبت به سرما و خشکی مقاوم است.

این گیاه ارتفاع زیاد را به منطقه ها پست ترجیح می دهد و به هوای آفتابی و نور کافی احتیاج دارد. اسطوخودوس در منطقه های که زمستان های سرد و تابستان های خنک دارد، بهتر رشد می نماید و بیشتر به صورت کشت شده در منطقه های مانند: تهران، کرج، اصفهان، فارس و اراک وجود دارد. یکی از مسائل مهمی که باید به این گیاه توجه نمود، خواص دارویی آن است که در کتب طب سنتی بار ها به آن اشاره شده است.

اسانس اسطوخودوس از ترکیبات اصلی بعضی فراورده های بهداشتی و آرایشی است و در فراوری عطرها، شامپو و خوشبو نماینده هوا کاربرد دارد. امروزه اسطوخودوس در بعضی کشورها، از جمله در ایران، به اسم گیاه زینتی، در پوشش فضای سبز شهری هم استفاده می گردد.

قسمت مورد استفاده این گیاه، سرشاخه های گلدار و برگ های گیاه است. گل های این گیاه، معمولا در ایران، اوایل تیر تا اواسط مرداد ظاهر می شوند.

احتیاج های اکولوژیکی اسطوخودوس برای کشت در گلدان یا باغچه

نور: این گیاه در طول رویش به نور زیاد، هوای گرم و رطوبت کم احتیاج دارد. برای کاشت آن در گلدان یا باغچه، یک مکان پر نور را در حیاط یا فضای سبز خود انتخاب کنید. نور باید آفتاب مستقیم باشد. گیاه روزانه باید حداقل 6 تا 8 ساعت نور خورشید را جذب کند. در طول فصل زمستان، در زمان وزش باد های سرد یا ریزش برف، می توانید گلدان را به محیط خانه، در یک فضای پرنور، نگهداری کنید.

آبیاری: رطوبت زیاد برای اسطوخودوس مناسب نیست. این گیاه تا حدی به خشکی خاک مقاوم است. آبیاری زیاد موجب پوسیدگی ریشه می گردد و در گلدهی گیاه تاثیرات منفی دارد. در بین هر آبیاری بگذارید خاک گیاه کاملا خشک گردد.

دما: این گیاه حساسیت زیادی به سرما دارد. البته در طول فصل زمستان گیاه اسطوخودوس توقف رشد دارد و سپس با شروع فصل گرم، رشد آن شروع می گردد. مناسب ترین دما برای پرورش آن، دمایی ما بین 25 تا 18 درجه سانتی گراد است.

خاک: برترین خاک برای کاشت اسطوخودوس استفاده از 50 درصد پیت ماس، 20 درصد پرلیت و 30 درصد کوکوپیت است. از ترکیبات دیگری از جمله 20 درصد ماسه، 20 درصد کود حیوانی و 60 درصد خاک گلدان هم می توان استفاده کرد. این گیاه خاک قلیایی را ترجیح می دهد، PH خاک باید 6.5 یا بالاتر باشد.

گلدان: برای گیاه اسطوخودوس، باید گلدان عظیمی را انتخاب کرد. زیر گلدان بشقاب نگذارید، زیرا این کار زهکشی کارآمد گیاه را محدود می نماید. مطمئن شوید کف گلدان سوراخی ایجاد شده باشد تا کار زهکشی را انجام دهد.

گیاه اسطوخودوس هم در زمین های وسیع کاشته می گردد. مراحل آماده سازی زمین شامل: شخم مناسب، پنجه زنی یا دیسک زنی و استفاده از لولر در صورت تسطیح نبودن زمین، از عملیات قبل از کشت در سطح وسیع است.

هرس: برای تبدیل گیاه به فرم مناسب ضروری است عملیات هرس در پاییز انجام گردد. در سال اول ارتفاع گیاه به حدود 15 تا 20 سانتی متر می رسد و در سال دوم گیاه را به صورت نیم کره هرس نمایید. مراقبت های ویژه در زمان داشت، شامل آبیاری منظم، تنک کردن، مبارزه با علف های هرز، برگردان کردن خاک بین بوته ها و خاکدهی پای بوته ها می باشد که بسیار مفید است و موجب رشد بهتر گیاه می گردد.

15 خاصیت بی نظیر روغن اسطوخودوس؛ از مراقبت مو تا موثر در مقابله با سرطان

کاشت اسطوخودوس

این گیاه به وسیله بذر، قلمه و خوابانیدن تکثیر می شوند. برترین روش تکثیر این گیاه به وسیله قلمه است که در فصل پاییز انجام می گردد.

تکثیر گیاه اسطوخودوس به روش قلمه: در فصل پاییز بین ماه های آبان تا آذر، از سر شاخه های این گیاه قلمه تهیه می گردد.

معمولا قلمه ها 3 تا 4 ماه ریشه دار می شوند. قلمه ها را در بستر ماسه می کارند. با شروع فصل بهار و از بین رفتن سرمای زمستان، اقدام به کشت قلمه های ریشه دار می نمایند. برای ریشه دار کردن سریع قلمه ها، می توان از هورمون اکسین استفاده نمود.

کاشت به وسیله بذر: شما می توانید با تهیه بذر مرغوب به کاشت اسطوخودوس بپردازید. گلدانی را تهیه کنید و با خاک مناسب کوکوپیت 30 درصد، پیت ماس 50 درصد و پرلیت 20 درصد پرکنید.

خاک را کاملا خیس کنید، سپس بذر های گیاه اسطوخودوس را روی خاک بریزید. مقداری از همان نمونه خاک را بر روی بذر ها بریزید و کمی روی آن آبیاری کنید. بعد از گذشت چند روز و با عظیم شدن جوانه ها، آن ها را به مکان مناسب انتقال دهید.

از جمله خواص دارویی اسطوخودوس

اسطوخودوس از نظر طب قدیم ایران، گرم و خشک است. برای رفع خستگی و آرامش چند قطره روغن اسطوخودوس را در وان آب گرم ریخته و برای مدت 15 دقیقه در آن دراز بکشید، گرفتگی ها را باز می نماید. مقوی معده و ادرار آور می باشد.

معرق است و تب را پایین می آورد. صفرا بر بوده و کبد را به کار می اندازد و بیماری های کبدی را رفع می نماید. ضد تشنج است. کرم های روده را از بین می برد. بیماری های سینه و سرفه را رفع می نماید. در معالجه زکام مؤثر است.

از آن می توان به اسم مسهل و تمیز نماینده روده ها استفاده کرد. برای رفع بیماری های مجاری ادرار مفید است. برای رفع فراموشی و تقویت حافظه از دم نموده اسطوخودوس بهره ببرید. برای رفع بی خوابی یک قطره از روغن اسطوخودوس را روی یک تکه پنبه بچکانید و آن را داخل بالش خود قرار دهید، خواب مطبوعی برای شما می آورد.

برای رفع کردن غم و اندوه دم نموده اسطوخودوس بنوشید. اگر دست و پای شما خواب می رود از این گیاه بهره ببرید. برای سردرد موثر است. برای رفع کردن سوء هاضمه یک قطره اسانس اسطوخودوس را در یک لیوان آب نیم گرم ریخته و یا یک فنجان از دم نموده آن را بنوشید. برای درمان نفخ موثر است.

اسطوخودوس درمان نماینده رماتیسم، آرتروز و نقرس است برای این منظور کمپرس آن را بر روی عضو مورد نظر بگذارید و یا اینکه 2 قطره روغن آن را با یک قاشق روغن بادام و یا روغن زیتون مخلوط نموده و عضو دردناک را با آن ماساژ دهید. برای رفع کردن بو های نامتناسب در منزل چند قطره روغن اسطوخودوس را در آب ریخته و بگذارید به آرامی بجوشد عطر مطبوعی را در هوا پخش می نماید.

اسطوخودوس به اسم ادویه پرورش داده شده و برای سالاد یا دسر استفاده می گردد. اسطوخودوس به کیک و دسر شما طعم و عطر می دهد. گل های اسطوخودوس را اغلب با چای ترکیب می نمایند.

از روغن گیاه اسطوخودوس هم برای درمان شوره سر و ریزش مو هم استفاده می گردد. بعلاوه برای مقابله با حشرات و ساس و جلوگیری از نیش حشرات کاربرد دارد. برای درمان سوختگی، جای زخم و بریدگی ها، حالت تهوع و بیماری سفر، تقویت سیستم ایمنی بدن و برای درمان جوش و آکنه هم از روغن اسطوخودوس استفاده می نمایند.

پرورش گیاه اسطوخودوس بسیار آسان است. با توجه به کم توقع بودن این گیاه نسبت به آب و خاک غنی، لذا انتخاب خوبی برای پرورش آن در سطح وسیع است. این گیاه علاوه بر کاربرد دارویی که دارد، برای تزئین فضای سبز و خوشبو کردن فضای بیرون خانه موثر است. می توانید این گیاه را از گل فروشی ها تهیه کنید. قیمت یک گلدان میانه گیاه اسطوخودوس کمتر از 10 هزار تومان است.