سایه سنگین همسایه 214 واحدی بر سیروس - دَبی بلاگ

بافت فرسوده، درهم تنیدگی بالای زندگی شهری با فعالیت های تجاری و معضلات ناشی از آن، سبب شده است محله سیروس در دوراهی میان تجاری شدن یا مسکونی ماندن گیر کند. بلاتکلیفی که دودش به چشم مردم محله سیروس می رود. هرکسی از ظن خود می کوشد برای انتها دادن به این وضعیت طرحی نو دراندازد. آخرین نمونه از طرح های اجرا شده برای برون رفت از بن بست محله، ایده غلبه دادن سکونت بر بافت تجاری محله سیروس بود. ایده ای که با ساخت مجتمعی 214 واحدی در دل این محله قدیمی اجرا شد و مجموعه ای از موفقیت ها و شکست ها را به دنبال داشت و اکنون طرح دیگری به موازات پروژه ساخته شده در حال پیگیری است. درباره طرح های شهرسازی محله سیروس، چرایی اجرا نشدن ایده های قبلی و طرح جدید نوسازی محله با مدیر دفتر توسعه محله سیروس همصحبت شده و گشتی در کوچه های محله زده ایم.

مجموعه مسکونی 214 واحدی محله سیروس طرحی مبتنی بر الگوی مشارکتی دولت و بخش خصوصی با استفاده از تسهیلات ارزان قیمت بانکی بود. طرحی که قرار بود با اجرای آن بخشی از معضلات زندگی را در محله ای که رفته رفته جمعیت از آن گریزان شده بود از بین ببرد و فضای تازه ای برای جریان دادن به شهرنشینی در این محله قدیمی اما پرحاشیه ایجاد کند. آن گونه که در آنالیز های میدانی خبرنگاران خبرنگاران محله از این پروژه نشان می دهد، عرصه تجمیعی پروژه مسکونی و 38 پلاک به مساحت 10 هزارمترمربع شامل 6 بلوک در مجموع به مساحت 37 هزار و 673 مترمربع است. برای اجرای این طرح، بیش از 2 هزارمترمربع دسترسی و معبر در قلب محله سیروس در نزدیک ترین نقطه به بازار آزادسازی شده است که با تخریب بناهای قدیمی و نا ایمن همراه بود. مجتمع ساخته شده قرار بود مقدمه ای باشد برای ادامه روند نوسازی در محله سیروس. علاوه بر این خانه ها، تملک 4/2 هکتار از زمین های پیرامون این پروژه نیز انجام شد اما در نهایت، با عقب نشینی دولت از روند نوسازی بافت های فرسوده و واگذاری ادامه روند نوسازی به مجموعه های مختلف از جمله دفاتر نوسازان، شرکت بازآفرینی شهری و دفتر نوسازی وابسته به سازمان نوسازی شهر تهران، در عمل اهدافی که برای نوسازی محله پیش بینی شده بود، محقق نشد.

فرسوده ترین محله تکه دوازدهم با 20 سال قدمت در طرح نوسازی

داستان تحول در محله سیروس به امروز و دیروز مربوط نمی گردد. شاید برای نخستین بار که موضوع نوسازی بافت های فرسوده در کشـور مطرح شد، محله سیروس به عنوان یکی از محله های هدف اجرای طرح های نوسازی مطرح شد. برای همین است که سابقه اجرای طرح ها و ایده های نوسازی در این محله به بیش از 20 سال می رسد. سال 1375 بود که برای نخستین بار یک شرکت توسعه گر محلی، طرح نوسازی بافت های فرسوده محله سیروس را ارائه کرد. اجرای برنامه نوسازی 7 سال بعد در سال 1382 آغاز شد. مدیر دفتر توسعه محله سیروس در این باره می گوید: طرحی که سال 1382 با رأی کمیسیون ماده 5 نهایی شد، ملاک عمل نوسازی در محله بود. اما اینکه این طرح تا چه اندازه اجرا و چه مزیت هایی را برای محله و ساکنانش داشت احتیاجمند آنالیز و کارشناسی دقیق است. به گفته رامین احمدیه فرسودگی بناها، همه محله را در برگرفته است: محله سیروس با احتساب معابرش 42 هکتار است. غیر از 3 بلوک، مابقی محله بافت فرسوده است که در سال های اخیر تملک بعضی بناهای فرسوده و تخریب آنها از سوی دستگاه هایی مانند شهرداری اجرا شده است. البته تملک ها را نمی توان نوسازی دانست.

چرا طرح های نوسازی محله به انتها نرسید؟

شاید کسانی که طرح ها و ایده های نوسازی محله سیروس را ارائه دادند، فکر می کردند طرح ارائه شده از سوی آنها، با استقبال ساکنان به عنوان مهم ترین رکن در اجرای نوسازی روبه رو گردد. اما اطلاعات نشان می دهد ساکنان، همراهی چندانی با طرح نوسازی محله نداشته اند. این موضوع را مدیر دفتر توسعه محله سیروس تأیید می نماید: وزارت راه و شهرسازی به نمایندگی از دولت، شهرداری و سازمان نوسازی گمان می کردند با تجربه ای که در زمینه نوسازی بافت فرسوده به دست آورده اند می توانند ایده های خود را برای نوسازی محله عملی نمایند. آنچه در عمل رخ داد این بود که مردم همراهی کافی با موضوع نوسازی محله نکردند. ارزش زمین های محله به قدری پایین بود که کسی تمایل به نوسازی بنای قدیمی خود نداشت. نبود توان اقتصادی کافی برای نوسازی و ضعف در مشوق های حمایتی از جمله مسائلی بود که باعث شد کمتر ساکن بومی محله به نوسازی بنای خود دست بزند.

فرار جمعیت از محله سیروس

فرسودگی، عرض کم معابر و دسترس پذیر نبودن بسیاری از خانه های محله، هرکدام سبب شده است جمعیت ساکن محله سیروس در فکر مهاجرت از این محله قدیمی مشرف به بازار تهران باشند. عطش بازار برای تهیه انبار و نبود انبارهای کافی در بافت بازار، دلیل دیگری است که بعضی بنکداران و تجار به محله سیروس و خانه های رنگ و رو رفته آن به چشم انباری نگاه نمایند. با این مزیت که می توانند آن را به قیمت مناسبی بخرند یا دست کم اجاره نمایند. تبدیل خانه های مسکونی به انبار تأثیر منفی خود را در محله سیروس گذاشته است و به گفته احمدیه هر سال جمعیت محله کمتر از سال پیش می گردد: در محدوده 44 هکتاری محله سیروس تنها 4 هزار نفر زندگی می نمایند. تقریباً 40 درصد از خانه های محله خالی از سکنه است و گاهی می گردد که 30 سال کسی در خانه ها ساکن نبوده است. در سال های پیش جمعیت محله بیشتر از این بود اما ساکنان به نوعی در حال فرار از محله اند، چراکه احساس می نمایند محله سیروس کیفیت لازم را برای سکونت ندارد. او جمله قابل تاملی به زبان می آورد: کسی از سرنوشت ساکنان قدیمی محله سیروس خبر ندارد. حتی نمی دانیم چنددرصد از جمعیت قدیمی محله، در سیروس زندگی می نمایند. حتی بسیاری از اهالی نمی دانند چه کسی در همسایگی آنها زندگی می نماید تا بتوان برای آنها برنامه یا ایده ای مناسب اجرا کرد.

مجتمع های نوساز جمعیت را در محله نگه نداشت

خروج جمعیت به واسطه مشکلاتی مانند فرسودگی، دلیلی شد تا مسئولان به این فکر بیفتند تا با ساخت مجتمع مسکونی نوسازی و پر واحد، مانع خروج جمعیت از محله شوند. اما خالی بودن تعداد قابل توجهی از خانه های مسکونی مجتمع ساخته شده از شکست این ایده حکایت دارد. احمدیه درباره مجتمع نوساز در دل محله می گوید: زمین مجتمع را دولت تملک کرد. پیمانکاری برای ساخت آپارتمان ها در مناقصه شرکت کرد و کار ساخت آغاز شد. پیمانکار تعدادی از آپارتمان های ساخته شده را به ازای هزینه ساخت به تملک خود درآورد. او حرفش را این گونه ادامه می دهد: ساخت مجتمع مسکونی محله سیروس طیفی از موفقیت ها و شکست ها را در پی داشت. بسیاری از واحدهای ساخته شده مشتری ندارند و تنها واحدهای شاقتصادی فروخته شده و واحدهای جنوبی خالی از سکنه است. به نظر می رسد نبود متقاضی برای خرید واحدهای مجتمع مسکونی و جمعیت کم در محله به قدری جدی است که اندک افرادی که به امید کسب درآمد در واحدهای تجاری زیر مجتمع، کارشان را آغاز نموده اند به فکر خالی کردن مغازه های خود هستند. یکی از کاسبان که با یاری کارگران در حال خارج کردن یخچال بزرگی از داخل یکی از مغازه های زیر آپارتمان است، می گوید: ماهانه یک میلیون تومان بابت اجاره به هیئت امنای مجتمع پرداخت می کنم اما چون مشتری چندانی در محله وجود ندارد و اهالی مجتمع هم احتیاج خود را از جای دیگری تأمین می نمایند، در عمل نه تنها درآمدی نداریم بلکه باید برای جبران هزینه ها از جیبم هزینه کنم. او که دوست ندارد نامش در گزارش ذکر گردد، ادامه می دهد: مغازه های دیگر مجتمع هم خالی اند و کسی حاضر نیست در محله ای که 600 متر تا بازار فاصله دارد مغازه خواربارفروشی دایر کند. کسب و کار در محله سیروس بی معناست و دلیلی ندارد که بخواهم بیشتر از این در محله هزینه کنم.

توسعه گر به میدان می آید

تغییر بافت جمعیتی و به هم ریختگی سکونت در محله سیروس سبب شده است طرح جدیدی با استفاده از فضایی که در گذشته تملک شده، در ذهن مسئولان شکل بگیرد. پروژه ای که به گفته مدیر دفتر توسعه محله سیروس، هنوز چشم انداز برنامه ها و اهدافی که دنبال می نماید روشن نیست: قرار است توسعه گر محلی برای توسعه محله سیروس دست به کار گردد. درست نمی دانیم توسعه گر چه برنامه ای برای مرکز محله سیروس در محدوده 4/2 هکتاری تملک شده از سوی شرکت بازآفرینی شهری دارد. حتی تعیین نیست که قرار است ایده توسعه گر به چه روشی اجرا گردد. او ادامه می دهد: بعضی در شهرداری به توسعه ساخت مسکونی و بعضی دیگر به توسعه بازار توجه می نمایند. بازار هم به این شکل که تصور می کنیم به محله سیروس نفوذ نمی نماید بلکه شکل دیگری از بازار را در محله شاهدیم. با وجود شرایط فعلی، نمی توانم بگویم غلبه مسکونی بر بازار در محله وجود دارد یا بر عکس. این را می توانم بگویم که تصمیم های امروز ما راه را بر انجام بسیاری از کارها در آینده می بندد یا آن را باز می گذارد. بنابراین باید در اجرای طرح های محله به گونه ای عمل کرد که محله سیروس بتواند به حیات خود ادامه دهد و ساکنان آن بتوانند به سرانه های شهرنشینی دسترسی کافی داشته باشند. بی تردید مجتمعی که در دل محله ساخته شده است، بدون سرانه های شهری نمی تواند احتیاجهای ساکنانش را تأمین کند و چنین وضعیتی باید چراغی باشد برای تصمیم گیری های آینده محله.

• محله سیروس با احتساب معابرش 42 هکتار است. غیر از 3 بلوک، مابقی محله بافت فرسوده است که در سال های اخیر تملک بعضی بناهای فرسوده از سوی دستگاه هایی مانند شهرداری اجرا شده است

dorezamin.com: دور زمین | سفر به دور زمین هیچوقت اینقدر آسون نبوده! تور لحظه آخری، تور ارزان، اروپا، تور تایلند، تور مالزی، تور دبی، تور ترکیه

kurdeblog.ir: مجله سرگرمی و گردشگری