گردش در کوهستان
به گزارش دَبی بلاگ، ارس رود غریبی است، هم راز آلود است و آرام، هم خروشان و خشن. طبیعت اطرافش هم همین تنوع را دارد، جنگ ها و روستاهایی امن و آرام دارد و هم کوه هایی سرد و سخت. اگر خلاف جهتش سفر کنید، به کلیسای سنت استپانوس و آبشار آسیاب می رسید و اگر با رود همراه شوید، تا دریای خزر و روستای زیبایی می رسید به نام اشتبین. اشتبین یکی از زیباترین روستاهای آذربایجان شرقی است و اگر چه خنکای کوهستان های آذربایجان را دارد اما رطوبتی که از ارس
گردش در کوهستان
نویسنده: فرینوش اکبرزاده
عکس: آذین حقیقی
اشتبین در همسایگی رود ارس یکی از برترین تفرجگاه ها است
ارس رود غریبی است، هم راز آلود است و آرام، هم خروشان و خشن. طبیعت اطرافش هم همین تنوع را دارد، جنگ ها و روستاهایی امن و آرام دارد و هم کوه هایی سرد و سخت. اگر خلاف جهتش سفر کنید، به کلیسای سنت استپانوس و آبشار آسیاب می رسید و اگر با رود همراه شوید، تا دریای خزر و روستای زیبایی می رسید به نام اشتبین. اشتبین یکی از زیباترین روستاهای آذربایجان شرقی است و اگر چه خنکای کوهستان های آذربایجان را دارد اما رطوبتی که از ارس می گیرد، تیزی سرمایش را می گیرد و آب و هوایی را به این روستا می بخشد که در تمام این منطقه زبانزد شده است. اشتبین قدمت زیادی هم دارد، در روزگاری دور مردمان سه روستا آن را ساختند و کم کم نام منطقه از اوش توبون یا سه روستا به اشتبین تغییر پیدا کرد. شما هم اگر شهریور ماه مهمان روستا شوید، اشتبین را در یکی از برترین روزهای ممکن خواهید دید.در محاصره کوه ورود
یک رویش به سوی ارس است و یک رویش رو به کوهستان. از یک طرف روستا هم که پیاده روی را آغاز کنید، به جنگل های ارسباران خواهید رسید. اشتبین روستای پلکانی آذربایجان تمام این خوبی ها را دارد. به اضافه اماکن تاریخی که در گوشه و کنارش پنهان نمودهنکته
خوش آمد گویی تاریخی
زیباست که هر روز از درخانه ای وارد شوید که بر سر درش یک کتیبه زیبا و تاریخی به خط ثلث نصب شده است. از نوشته کتیبه پیداست که این خانه متعلق به بزرگی در اشتبین بوده. البته اگر روستا را بگردید باز هم از این خانه های کتیبه دار پیدا می کنید.چطور برسیم؟
بن بست در رویا
برای رسیدن به روستای اشتبین باید از مرکز استان و ترجیحاً با خودروی شخصی تا حاشیه رود ارس برانیدبرترین راه برای رسیدن به روستا، رفتن با خودروی شخصی است. باید تبریز را به سمت مرند ترک کنید. مرند در شمال غربی تبریز است. نرسیده به ورودی مرند، یک تابلوی راهنما جاده شهرستان جلفا در شمالی ترین نقطه استان آذربایجان شرقی را نشان می دهد. بعد از این فرعی به منطقه وسیعی می رسید که امروز به نام منطقه آزاد ارس معروف است. تا اینجای کار حدود 130 کیلومتر را طی نموده اید. از شهرستان جلفا و همراه با رود مرزی ارس باید به سمت شرق حرکت کنید.
سیه رود اولین شهر بزرگی است که در 34 کیلومتری جلفا قرار گرفته است. 17 کیلومتر بعد از سیه رود به نقطه مرزی ایران و ارمنستان می رسید، شهر نوردوز و بعد از آن شهر تاریخی کردشت در هشت کیلومتری نوردوز را خواهید دید. 19 کیلومتر بعد از کردشت باید از سه راهی هراس وارد جاده فرعی در سمت راست جاده اصلی بشوید؛ از اینجا تا اشتبین فقط سه کیلومتر راه به جای مانده؛ سه کیلومتری که با همراهی درختان انار، انجیر و سیب سپری می گردد. تمام این راستا حتی در حاشیه ارس جاده آسفالته است و مسئله ای برای رفت و آمد نخواهید داشت.
چه می بینیم؟
هفت محله
هفت بنه گاه
سفر به اشتبین هم سیاحت است و هم زیارت. در این روستا غیر از جاذبه های طبیعی و تاریخی به یک مقبره معروف هم می توانید سر بزنیدبافت روستا:
بافت تاریخی اشتبین با همکاری اهالی، تقریباً سالم مانده و بسیار تماشای است. اما جدا از ویژگی های یک روستای پلکانی و جذابیت تماشا حیاط هایی که پشت بام همسایه پایین دستی هستند، بنه گاه یا بنگاه ها، هفت خانه قدیمی ویژه در میان کوچه های سنگفرش روستا هستند. اینها محل هایی عمومی بوده اند که مردم می توانستند آنجا کمی استراحت نمایند. بنه گاه های اشتبین هم سقف های هرمی چهار وجهی دارند که با الوار قطور روی چهار ستون چوبی قرار گرفته اند و سر ستون های حکاکی شده دارند. برترین قسمت بعد از تماشا بافت تاریخی روستا، منظره رود ارس است که از بلندی های روستا خواهید دید.گورستان تاریخی:
قبرستان تاریخی اشتبین هم تماشا دارد؛ آرامگاه خواجه ملک کدخدا عارف دوره تیموری با سنگ قبری که تاریخ آن را تا سال 843 قمری عقب می برد و مقبره خواجه احمد که تاریخ 976 رویش حکاکی شده، از قدیمی ترین اسناد تاریخی این روستا هستند. گورستان قدیمی روستا که در بالای روستا قرار گرفته است با کتیبه های مرمرین بیشتر مربوط به قرن های نهم و دهم هجری است. سر در برخی از خانه های روستا هم کتیبه هایی به خط ثلث وجود دارد که قدمت روستا را تا زمان شاه طهماسب صفوی عقب می برد.مقبره نباتی:
مقبره شاعر سید ابوالقاسم نباتی هم در اشتبین است. شاعر قرن های 12 و 13 هجری که به مجنون شاه هم معروفیت دارد. مردم روستا افسانه های زیادی درباره این شاعر دارند. او اشعار زیادی به زبان فارسی و آذری دارد که هنوز هم نقل مردم اشتبین است. مقبره نباتی روی تپه ای آن سوی رودخانه که در پایین ترین قسمت روستا جاری است، قرار گرفته است و یکی از آثار تاریخی اشتبین است.از دست ندهید
جنگل های سبز ارسباران
حالا که تا شمال غربی ایران آمده اید و حاشیه ارس را با تمام ویژگی های منحصر به فردش تجربه می کنید. می توانید در راستا بازگشت به سمت شرق و کَلِیبَر سراغ جنگل های ارسباران بروید. برای رسیدن به کَلِیبَر و حرکت به سمت این جاذبه ها باید جاده همراستا با ارس را تا اسکانلو طی نموده و بعد از تغییر راستا به سمت جنوب، پس از عبور از بسطاملو، خان باغی، قیمه باشی، مولان، شاهیوردی و ملوک، به کَلِیبَر برسید. بیشتر قسمت های شمال شرقی استان آذربایجان شرقی، پوشیده از جنگل و کوه هستند، تماشا آنها را تا رسیدن به اردبیل از دست ندهید.کجا بمانیم؟
شب زیر سقف آسمان
اگر می خواهید از تمام تماشای های اشتبین لذت ببرید، چند روزی را باید در روستا بگذرانیدطرح های زیادی برای ایجاد امکانات اقامتی در روستا و حاشیه آن پیش بینی شده اما فعلاً تنها راه اقامت همان ماندن در چادر است. می توانید در میدان ورودی روستا چادر بزنید یا در ارتفاعات منتهی به اشتبین که مزاحم رفت و آمد اهالی هم نشوید. در این روستا احتمالاً اتاقی برای اجاره پیدا نخواهید کرد؛ چون تمام خانه ها به خصوص در فصل تابستان پر است.
چه بخوریم؟
بفرمایید نان تنوری
اشتبین نانوایی ندارد، برای پیدا کردن نان داغ و تازه باید رد بوی نان را در یکی از هفت محله اصلی اشتبین بگیرید و از کوچه های سنگفرش آن بالا بروید تا به تنور برسید.پیدا کردن تنور با وجود زنان روستا که پیراهن های گلدار بلند و دامن های چین دار رنگارنگ پوشیده اند کار سختی نیست. اینجا هر چند تا خانواده اشتبینی یک تنور مشترک دارند و به ترتیب هر روز زنان یکی از این خانواده ها برایشان نان می پزد و بین باقی خانواده ها پخش می نماید. اما همواره مهمانان و مسافران از این نان ها سهم می برند. کافی است بدانید برای تماشا روستا آمده اید، آن وقت چند نان داغ روی دستتان می گذارند.
علاوه بر تنورهای خانگی می توانید از چند بقالی کوچک ورودی روستا هم نان تازه و هم بقیه مایحتاج روزانه تان را خریداری کنید. صاحب یکی از این بقالی ها امان الله پور دهیار روستای اشتبین است و کارهای دهیاری را هم در همان مکان انجام می دهد. این بقالی ها نان تازه و پنیر مرغوب و تخم مرغ های رسمی دارند که خوردنش در این روستای تاریخی و سرسبز لذت بخش است.
کجا بگردیم؟
دهکده سلامت
روستای اشتبین از یک سو کاملاً به دیواره کوه تکیه نموده و تنها راه ارتباطی آن با اطراف، جاده ای است که از سمت نوردوز و کردشت به طرف روستا می آید. اگر قصد پیاده روی دارید، باید همین جاده را بگیرید و بروید. جنگل های حسن آباد در قسمت شرقی روستا هستند و همین طور رودخانه های ارس از شمال و هراس از شرق اشتبین می گذرند و این منطقه را به یک منطقه زیبا برای کوهنوردی و طبیعت گردی تبدیل نموده اند. می توانید در تمام این زیبایی ها گردش کنید به شرط آنکه حتماً با یک بلد محلی راه بیفتید.چه بخریم؟
ترش مثل انار
برترین سوغاتی های اشتبین محصولات باغی هستند که با روش های سالم و بدون کودهای شیمیایی پروش یافته اند.انار، انجیر، گردو، گلابی، آلبالو، زردآلو، انگور، سماق، زغال اخته، ازگیل و توت، معروف ترین میوه های اشتبین هستند. قیمت هر کدام از آنها بنا به نوع، کیفیت و فصل به شکل توافقی معین می گردد. تقریباً برای هر کیلو از این میوه ها باید قیمتی بین 2 هزار تا 6 هزار تومان بپردازید. گردوی اشتبین خوش خوراک و خیلی چرب تر از انواع دیگر گردوهایی است که در منطقه پیدا می شوند. گردوی مغز شده تا 24 هزار تومان برای هر کیلو قیمت دارد. انار این منطقه هم بسیار مرغوب است و دو نوع مختلف سفید و قرمز دارد. انار، رب انار و لواشک انار اشتبین هم واقعا خوشمزه است. لواشک های خانگی را زنان روستا با دقت و وسواس زیاد درست می نمایند که با قیمتی حدود 5 هزار تومان قابل تهیه است. عسل اشتبین هم با قیمتی حدود 15 تا 20 هزار تومان برای هر کیلو، خرید منحصر به فرد شما از اشتبین خواهد بود. با کمی پرس و جو شاید بتوانید عسل سیاه کوهستان را هم پیدا کنید که البته گران تر از عسل های دیگر است، چیزی حدود 30 هزار تومان.
صدای پای آب
از یک روستای تاریخی مثل اشتبین باید هم انتظار داشت که کوچه های سنگفرش قدیمی و زیبا داشته باشد. با جوی هایی که عرض معابر را دو قسمت می نماید. وقت پیاده روی هم حواستان باشد که یک دفعه وسط بازی بچه هایی قرار نگیرید که در را باز می نمایند و وسط کوچه می پرند.نکات طلایی
عکاسی از ارس ممنوع
در تمام راستا رسیدن به روستا، رود ارس همراه شماست. این رود نقطه صفر مرزی است و نگهبانان مرزی دائم مشغول رفت و آمدند. به همین دلیل توقف و عکاسی از رود ارس ممنوع است.حتما قبل از رسیدن به اشتبین، در سیه رود باک خود رو را پر کنید.
بعد از رسیدن به روستا باید خودرو را در میدان ورودی کنار مسجد پارک کنید.
می توانید در میدان ورودی روستا چادر بزنید.
در کنار مسجد و بقالی های روستا، مجموعه سرویس بهداشتی نوسازی هم وجود دارد.
نگران اتفاقات احتمالی نباشید؛ چون این روستا خانه بهداشت و یک بهیار دائمی دارد.
به علت محیط کوهستانی و نزدیکی به مرز، آنتن دهی موبایل در روستا خیلی خوب نیست.
حواستان به تغییر سرویس خدمات دهنده موبایل باشد و آن را به شکل دستی معین کنید ممکن است در قسمت هایی از راستا به جای آنتن مخابرات ایران، سرویس آنتن دهی کشورهای ارمنستان و آذربایجان روی تلفن شما فعال شوند.
باتری اضافه و شارژر هم همراه ببرید.
در بیشتر ماه های سال هوای اشتبین سرد است، لباس گرم یادتان نرود.
در میدان ورودی روستا، محلی برای جمع آوری زباله ها در نظر گرفته شده. زباله هایتان را به همین محل برگردانید.
به حریم خصوصی اهالی روستا احترام بگذارید و برای گردش یا عکاسی وارد حیاط خانه ها نشوید.
منبع: نشریه ایرانشناسی سرزمین من شماره 5
منبع: راسخون