شب چله در مناطق مختلف ایران چگونه برگزار می گردد؟ - دَبی بلاگ

مراسم شب چله (شب یلدا)

امروزه شب چله یا یلدا صرفاً یک مناسبت اجتماعی است و خانواده ها و دوستان برای تفریح و سرگرمی، خوردن غذاهای لذیذ، نوشیدن چای و خواندن شعر شب یلدا به دور هم جمع می شوند. میوه خشک، آجیل و میوه تازه مخصوص فصل زمستان بر روی میز چیده می شوند. حضور میوه خشک و تازه در کنار هم، بر اساس یک عقیده باستانی، نشانه نگرانی کشاورزانی است که با شروع فصل زمستان شروع می گردد که باید با شروع این فصل میوه های فصلی باید کاشت و برداشت شوند. انار و هندوانه از میوه های فصل زمستان از اهمیت ویژه ای در جشن شب چله برخوردار است.

در این شب بزرگ ترین عضو خانواده شروع به خواندن دعا می نماید و بابت نعمت هایی سال گذشته خدا را شکر می نماید و برای سال آینده از درگاه خداوند درخواست سعادت و وفور نعمت می نماید. سپس هندوانه ای بریده می گردد و به همه سهمی می دهد که این برش به معنای از بین بردن بیماری ها و درد ها از خانواده است.

جشن تا نیمه شب می رسد و در این بازه مجموعه شعر های فارسی مخصوصا اشعار دیوان حافظ که از صندلی ویژه ای برخوردار است، خوانده می گردد. علت انتخاب اشعار حافظ در شب چله به خاطر این است که حافظ از عشق، شادی حرف می زند و باعث رقم خوردن اوقات شادی در جمع می گردد.

قبل از ورود وسایل گرمایشی مدرن، خانواده ها و فامیل ها به دور میز کرسی جمع می شدند. کرسی شامل یک میز است که زیر آن با ذغال سنگ داغ پر شده و باعث ایجاد گرمایش می گردد.

با آمدن میوه های فصلی زمستان به بازار خانواده ها از قبل میوه های انگور، هندوانه، گلابی، پرتقال، نارنگی و سیب را خشک می نمایند تا در شب چله از میهمانان پذیرایی نمایند. خانواده ها در همان روز به میوه فروشی ها رفته و میوه های تازه و شیرین تهیه می نمایند سپس مهمانان به دور کرسی یا شومینه جمع می شوند و از میوه های خشک و میوه های تازه لذت می برند.

طبق باورهای قدیمی خوردن آجیل منجر به سعادت و کامیابی می گردد. خوراکی های مهم دیگر این شب خورشت بادمجان با برنج زعفرانی، زرشک پلو با مرغ با ماست و حلوا است.

شب چله در همدان چگونه برگزار می گردد؟

با گذشت زمان شب چله در نقاط مختلف کشور رشد پیدا کرد و شکل بومی هر منطقه را به خود گرفت. در همدان یکی از زنان بزرگ خانواده شعر می خواند، در حالی که دختران جوان به سوزن دوزی مشغول می شوند. شعر های خوانده شده حکم فال و بخت بینی دارند و برای افراد فامیل با ترتیب سن فال شعر گرفته می گردد.

سنندج و نواحی کرد نشین ایران در شب چله

در سنندج، مرکز استان کردستان، نان دولما و سنگک برای شب چله تدارک دیده می گردد و هر ساله طبق توافق خانواده ها، این مراسم در خانه دیگری برگزار می گردد. از چند ماه قبل از شب یلدا یا چله خوشه های انگور در زیرزمین ها یا زیر سایه درخت ها آویزان می شوند. مردم سنندج بعضی از هندوانه های کوچک بومی روستای سراب قامیش را ترشی می نمایند و آنها را تا شب چله نگهداری می نمایند و اگر خانم باردار در محله باشد مقداری از ترشی را تقدیم او می نمایند.

شاهنامه فردوسی، گلستان سعدی، کتاب اسکندر نامه گنجوی خوانده می گردد و میوه های خشک شده ای که با سماق پخته شدند پذیرایی می گردد. دانه کدو تنبل و گندم بو داده شده با شیره درخت گز تفت داده شده و جهت پذیرایی از مهمانان بر سر میز یا سفره آورده می گردد.

تهرانی ها و طولانی ترین روز سال

جمله ای قدیمی وجود دارد که می گوید: وزش باد در تابستان باعث ایجاد درد پشت بدن می گردد. به همین دلیل کسی که هندوانه چله یعنی طولانی ترین روز سال را بخورد در برابر چنین دردهایی مصون خواهد ماند. به هرحال این یک باور قدیمی بوده و نسل به نسل تا به امروز منتقل شده است و خوردن هندوانه در این روز جزو آیین ها حساب می گردد. این همان چیزی است که تهران قدیم به آن معتقد بود. در چنین شب هایی مجموعه اشعار حافظ توسط زوجین و به خصوص کسانی که به امید ازدواج نشسته اند به ترتیب توسط حاضرین خوانده می گردد و تفسیر شعر را به عنوان فال و بخت خود قبول می نمایند. گردو ها شکسته می شوند تا میوه آن خبر از آینده و ثروت بدهد.

باورهای مردم چهارمحال و بختیاری در خصوص چله

از آنجا که مردم استان چهارمحال و بختیاری شاهنامه را از حفظ می دانند، در شب چله به خواندن آن می پردازند. مردم این استان معتقدند که شیر، ماست، پنیر، کنجد، کدو تنبل، چغندر قند، کشک، آویشن و نان جو باعث شکوفایی در طول سال خواهند شد به همین علت در این شب حتما بر سر سفره گذاشته می گردد.

کدو تنبل های بزرگ قرمز که نمادی از خورشید هستند اول داخل آب به جوش می آورند سپس به قطعات کوچک تر بریده به مهمانان سرو می گردد.

یک سنت قدیمی پختن نان های بزرگی است که نام آن به محلی گرده گفته می گردد که قبل پخت آن مهره آبی درون خمیر قرار می دهند. پس از پخت نان گرده بین حاضرین و مهمانان تقسیم می گردد و هر کس که مهره آبی را در سهم خود ببیند به عنوان خوش بخت ترین فرد جمع نام گذاری می گردد.

هدیه شب چله به نو عروس در مازندران

در مازندران نیز حافظ و فردوسی از محبوبیت خاصی برخوردار است. بزرگان جمع داستان های قدیمی زمستان های سخت، طولانی و تاریک را به حاضرین و مهمانان بازگو می نمایند. بعد از صرف شام دور کرسی جمع می شوند و چای، پرتقال، نخود فرنگی برشته شده، شیرینی های محلی، کشمش، بادام شیرین، نارنگی، سیب، لیمو و هندوانه صرف می نمایند. طبق یک سنت قدیمی اهالی مازندران گردوهایی را به صورت چشم بسته انتخاب می نمایند و بعد از مراسم شب به هنگام خواب زیر بالش خود می گذارند. صبح آنها گردوها را می شنمایند تا ببینند هسته آن روشن و سالم است یا خشک و تاریک.

تازه داماد های مازندرانی نیز با فرستادن ملزومات به خانه عروس از این فرصت استفاده می نمایند تا از عروس و خانواده عروس تقدیر نمایند. این ملزومات شامل ماهی، مرغ و سایر مواد مغذی است.

یک داستان قدیمی مشهوری است به نام ننه سرما که در بین اهالی مازندران بسیار محبوب است. داستان از این قرار است که اگر ننه سرما در این شب اسطوره ای اشک بریزد، باران خواهد بارید. اگر پنه های رخت خواب خود را بیرون کند، برف خواهد بارید و اگر گردنبند خود را پاره کند، دانه های تگرگ از آسمان به زمین بارش خواهند کرد.

آداب و رسوم شب چله با گذشت زمان کم رنگ تر می شوند و مسئولیت ما در قبال آداب گذشته هر روز بیشتر و بیشتر می گردد. همانطور که در گذشته موضوع اصلی جشن شب چله یا همان شب یلدا جابجایی موقعیت های اجتماعی افراد بود. پادشاهان به غلامانی بدل می شدند و غلامان نقش پادشاه را می گرفتند. ولی امروزه چیزی از این رسم در ایران باقی نمانده است و بیشتر یک مناسب اجتماعی تلقی می گردد. شما شب چله را چگونه برگزار می کنید؟ تجربه خود را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.

منبع: وب سایت رسمی فایننشال تریبیون

سفرهای ادلیا: سفرهای ادلیا: ارزانترین تورهای مسافرتی اروپایی، آسیایی و کانادا