آنالیز نقش عوامل تأثیر گذار در خشک شدن قنات های خراسان - دَبی بلاگ

به گزارش خبرنگاران به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، سید قاسم حسنی، عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران در نشست تخصصی میراث آب و اخلاق زیست محیطی به تحلیل گسست و فک شدگی محیط زیست مازندران و تأثیر آن بر بحران آب پرداخت.

او گفت: با انتقال از دنیا پیشامدرن به جامعه مدرن و برنامه های توسعه، مدیریت منابع آب در سراسر دنیا به طور چشمگیری تغییر نموده است.

او با اشاره به این نکته که این تغییر پارادایم آب دارای اجزای تشکیل دهنده بسیاری است، گفت: اولین تغییری که می توان در تغییر پارادایمی آب دید، فرسایش چشم انداز سنتی مدیریت و کنترل آب است که در این پژوهش، تحت عنوان چشم اندازهای فرهنگی نامیده می گردد.

حسنی اضافه نمود: این تغییر پارادایمی به آب، به دلیل وابستگی گروه های انسانی به یافتن منابع جدید، تغییر در خواست ها و نیازها، تأکید و تحول در شیوه های زیست و ظهور سبک زندگی جدید، پیوندهای میان رشد اقتصادی و استفاده از آب که بر روی روینمودهای برنامه ریزی سنتی تسلط پیدا نموده است و مهم تر از آن برنامه های سازمان دهی شده برای ایجاد توسعه به وجود آمده است.

او گفت: کشور ایران از جمله کشورهایی است که موضوع آب یکی از کانونی ترین دغدغه های مردم به شمار آمده و دارای سایقه طولانی است به همین دلیل مکانیسم ها و استراتژی های متنوعی را برای مدیریت آب می توان دید، به گونه ای که نسبت به آن دارای چشم انداز فرهنگی شده اند.

حسنی اظهار کرد: با توجه به گوناگونی منطقه ای ایران می توان انواع زیست بوم های مختلفی را مشاهده کرد که دارای مدیریت سنتی متنوع در مدیریت آب بوده است.

او اضافه نمود: با توجه به همین گوناگونی در زیست بوم ها می توان چشم انداز های متنوع فرهنگی نسبت به مدیریت سنتی آب را مشاهده کرد و اینکه در ایران با یک گونه یا شیوه از مدیریت آّب روبرو نیستیم شاهدی بر این مدعا است.

او گفت: مطالعه در این زمینه چندان گسترده نیست که بتوان این گوناگونی را با توجه به زیست بوم های مختلف مشاهده کرد اما به هر جهت با توجه به تنوع زیست بومی و فرهنگی، می توان نتیجه گرفت که شیوه های استفاده از آب تنوع داشته است.

حسنی با بیان این نکته که با انتقال از پیشا مدرن به مدرن می توان تغییر اساسی درمدیریت سنتی آب دید، گفت: در واقع با ورود برنامه های توسعه که اغلب برنامه های سازماندهی شده از بالا برای منطقه های زیست بومی بوده است، با فرسایش چشم اندازهای فرهنگی نسبت به مدیریت آب روبرو بوده ایم.

او با اشاره به این که استان مازندران یک زیست بوم خاص در ایران است که از آب نسبتاً مناسبی برخوردار بوده، گفت: این استان دارای چشم انداز فرهنگی خاص خود نسبت به بهره بری آب بوده است که با مدرن شدن زندگی و گسترش برنامه های توسعه این فرسایش را عمیقا می توان مشاهده کرد.

آبیاری سنتی در گیلان

در ادامه نشست، هوشنگ عباسی با عنوان آبیاری سنتی در گیلان (آنالیز مردم شناختی، دانش بومی، سازه های محلی، آیین ها و اصطلاحات مربوط به آن درگیلان) به ارایه سخنرانی پرداخت.

او گفت: آبیاری سنتی و تحولاتی که بر بستر مسائل آب در مناطق جلگه ای و کوهپایه ای گیلان به وجود آمده است، سبب پیدایش تمدن هایی در حاشیه سه رودخانه سپید رود، شفارود و پلورود و همچنین ایجاد آئین و باورهایی در رابطه با آب، آبیاری و باران خواهی از هزاره های گذشته تا به امروز و نیز نگاه های معنوی و میراث فرهنگی شده است.

عباسی اضافه نمود: آبیاری و روش های به کارگیری آن بر بستر حرکت رودها و تقسیمات آب در گیلان از جمله فرهنگ گذشتگان است که شناخت آن در توسعه کشاورزی و صنعت گردشگری می تواند مفید و سودمند واقع گردد.

او با اشاره به استفاده از روش کتابخانه ای و میدانی و مصاحبه شفاهی برای جمع آوری اطلاعات این پژوهش گفت: مطالعات مربوط به آبیاری سنتی، مراحل تاریخ رشد و تکامل آن، ثبت و ضبط اصطلاحات مربوط به آبیاری سنتی ، کشت و کار، آئین ها و مراسم چگونگی پیدایش از دیرباز و امروز، مطالعه مسیر حرکت رودها و نقش آن در توسعه مبادله اقتصادی، آنالیز تالاب های طبیعی و نقشی که در حفظ محیط زیست دارند، از جمله مباحثی است که در این پژوهش به هر یک پرداخته شده است.

آنالیز نقش عوامل تأثیر گذار در خشک شدن قنات های خراسان

محمد مکاری، مدیر گروه زیست محیطی پژوهشکده مردم شناسی دیگر سخنران این نشست بود که با موضوع آنالیز نقش عوامل تأثیر گذار در خشک شدن قنات های خراسان (مطالعه موردی: شهرستان گناباد) به ایراد سخنرانی پرداخت و گفت: تغییرات اقلیمی، طی دو دهه گذشته در ایران و به دنبال آن کمی میزان نزولات آسمانی در مناطق مختلف ایران به خصوص شهرهای حاشیه کویر باعث شده است، بسیاری از چشمه سارها، رودخانه های فصلی و دایمی و نیز قنات ها از لحاظ میزان دَبی آب با کمبود شدید روبرو شوند.

مکاری با اشاره به افت شدید آبدهی قنات ها در سال های اخیر گفت: قنات های گناباد از قدمت زیادی برخوردارند و بیشتر آنها با عمق زیاد و میزان آب دهی نسبتا خوب هنوز جاری هستند.

او اضافه نمود: با این حال در چند سال گذشته بعضی از قنوات گناباد دچار افت شدید آب شده اند، در این میان علاوه بر نبود بارندگی، نقش عوامل انسانی در کمی آب قنات ها تأثیرگذار بوده است.

او گفت: نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق، بی توجهی به رسیدگی در لایروبی به موقع قنوات و نیز خشکسالی های پیایی تأثیر بسزایی در کم آبی و خشک شدن بسیاری از قنات های شهرستان داشته است.

او تاکید نمود: در صورت لایروبی و نیز جلوگیری از برداشت های بیش از حد چاه های عمیق و نیمه عمیق به عمر قنوات این شهرستان اضافه نموده خواهد شد.

شناخت و تحلیل دانش بومی در مدیریت عرفی منابع آب

در ادامه نشست مریم برزگر، پژوهشگر با موضوع ابتکارات محلی؛ شناخت و تحلیل دانش بومی در مدیریت عرفی منابع آب دشت گزیر استان هرمزگان به ایراد سخنرانی پرداخت.

او با اشاره به وجود نمونه های فراوان ابتکارات محلی در زمینه منابع آب در ایران گفت: با توجه به اینکه ایران کشوری پهناور با سابقه فرهنگی و تاریخی طولانی و غنی در زمینه مدیریت و بهره برداری از منابع طبیعی است، همچنین با توجه به شرایط خاص اقلیمی و جغرافیایی این سرزمین، از دیرباز ساکنین این کشور خبه ویژه جوامع روستایی را برآن داشته تا شیوه های هوشمندانه یا به نوعی ابتکارات محلی استفاده از منابع آب و مدیریت را مد نظر داشته باشند.

برزگر اضافه نمود: این پژوهش، ابعاد دانش بومی در ارتباط با مدیریت منابع آب در دشت گزیر استان هرمزگان را مورد آنالیز و تحلیل قرار داده است.

به گفته او، ساکنین این مناطق برای مقابله با سیلاب و کنترل رواناب با استفاده از شیوه های خاصی توانسته اند با محیط اطراف خود سازگاری مناسبی پیدا نموده که از جمله این موارد احداث سازه های آبی از قبیل علگه، عل در دشت گزیر بندرلنگه است. او گفت: وجود این سازه های سنتی در این منطقه سبب شکل گیری نوع خاصی از فرهنگ منابع آب و همچنین نهادینه سازی سازمان اجتماعی آب در منطقه شده که شناخت همه این موارد و تحلیل ابعاد مختلف دانش بومی مرتبط با رویکرد مردم شناسی و مطالعات کیفی می تواند به نوعی در حکمرانی محلی منابع آب و جلب مشارکت های مردمی و تعمیم آن به سایر مناطق با شرایط مشابه مؤثر واقع گردد.

آنالیز عوامل فرهنگی، اجتماعی موثر در مصرف میزان آب در تهران

ژیلا مشیری، مردم شناس دیگر سخنران این نشست با موضوع آنالیز عوامل فرهنگی، اجتماعی موثر در مصرف میزان آب در تهران به ایراد سخنرانی پرداخت.

او اضافه نمود: الگوهای رایج و غالبا نامطلوب مصرف آب به بخشی از فرهنگ جامعه ما تبدیل شده است که بی توجهی به این عناصر فرهنگی نادرست می تواند آسیب های جدی را متوجه نظام اجتماعی کشور کند.

به گفته او، بهترین شیوه ابتدا مطالعه و تحقیق در رفتار مصرف نمایندگان آب و شناخت رفتار مصرفی آن ها و سپس آنالیز سیاست های فرهنگی اصلاح الگوی مصرف آب است.

او اضافه نمود: نتایج این تحقیق نشان می دهد که مدل رگرسیونی تحقیق مرکب از هفت متغیر مستقل (بعد خانوار، سن، جنس، زمان حضور در منزل، تحصیلات فرد، درآمد خانوار و وسایل منزل (و یک متغیر وابسته) میزان مصرف آب مدل خوبی بوده و مجموعه متغیرهای مستقل قادرند تغییرات میزان مصرف آب را تبیین نمایند.

pariha.com: پریها: اخبار، سرگرمی، ورزش، فال، پزشکی، سینما، هنر، گردشگری