زنان عشایر؛ فعالان گمنام مالی - دَبی بلاگ

به گزارش خبرنگاران، در استانی که اقتصادش بر پایه کشاورزی، باغداری و دامپروری پایه ریزی شده است، زنان همواره دوشادوش مردان در فعالیت های مالی از جمله کشاورزی حضور داشته اند تا چرخ اقتصاد بسیاری از خانواده ها سریع تر به چرخش درآید. در جامعه عشایری هم زنان از کودکی تا کهنسالی در فعالیت های مالی و فراوریی مشارکت دارند. در آذربایجان غربی حدود 104 هزار نفر جمعیت در 15 هزار و 599 خانوار عشایری زندگی می نمایند که 9 درصد جمعیت عشایری کشور را به خود اختصاص داده اند. این استان 12 ایل و 21 طایفه مستقل دارد و 336 روستا هم ویژه عشایر است؛ عشایری که در شهرستان های چالدران، خوی، پلدشت، ماکو، مهاباد، سلماس و شاهین دژ، ییلاق و قشلاق می نمایند. همچنین 2 میلیون و 670 هزار هکتار اراضی مرتعی در این استان وجود دارد که از این مقدار یک میلیون و 600 هزار هکتار با 59 درصد تحت پوشش عشایر استان است.

• سهم بزرگ زنان عشایر در اقتصاد خانوار

منیره بانویی از عشایر شهرهای شمالی آذربایجان غربی با اشاره به این که زنان در زندگی عشایر در واقع ستون خانواده به شمار می روند، اظهار می نماید: زنان در زندگی عشایر چیزی به اسم زمان تلف شده ندارند چراکه از صبح زود تا غروب آفتاب برای زندگی خود و فرزندانشان در کوشش هستند و شاید اغراق نباشد اگر بگویم سهم بزرگی از مسئولیت خانواده در این نوع سبک زندگی بر عهده بانوان است. این بانوی عشایر که به خاطر ادامه تحصیل در مرکز استان ساکن شده است، ادامه می دهد: در سال های اخیر خیلی از بانوان به یادگیری و آموزش مهارت های مختلف و البته ادامه تحصیل تشویق شده اند و کم نیستند تعداد افرادی که از همین نوع سبک زندگی آمده و اکنون در کارهای مختلف مشغول کار هستند. آنها در کنار فعالیت اجتماعی به فراوریات سنتی خود هم می پردازند.

الهام دیگر زن عشایری استان هم می گوید: برای فعالیت های مالی و درآمدزایی با مسائل زیادی روبه رو هستیم. زنان عشایر در زمینه فراوری محصولات لبنی و صنایع دستی فعالیت خوبی دارند، اما یکی از مسائلی که در اقتصاد جامعه عشایر وجود دارد در مرحله عرضه به بازار است که موجب شده سطح فراوریات زنان کاهش پیدا کند. این در حالی است که فراوری وظیفه سنگین زنان عشایر است. نگاه مردم به استفاده از فراوریات سنتی تغییر نموده و گرایش به مصرف فراوریات صنعتی زیاد شده است. این مساله و در کنار آن نبود حمایت از سوی مسئولان موجب شده است بسیاری از عشایر، به ویژه زنان، تغییراتی در سبک زندگی شان ایجاد گردد. مسائل می تواند به کم شدن توان و ظرفیت های مالی زنان عشایر منجر گردد.

• 24 صندوق خرد زنان عشایری در استان

سرپرست اداره کل امور عشایری آذربایجان غربی در این باره می گوید: در حال حاضر 8 حوزه کارآفرینی ویژه زنان عشایر در استان فعالند که مطابق خواست این بانوان و همچنین ظرفیت های زندگی عشایری تدارک دیده شده اند. علی بهادری با بیان این که حوزه فعالیت های زنان عشایر شامل فراوری صنایع دستی، فراوری مواد لبنی، دامپروری، پرورش مرغ بومی، فراوری گیاهان دارویی، پرورش قارچ، بافت قالی و قالیچه و همچنین فراوری بافتنی های مخصوص عشایری است، اظهار می نماید: در حال حاضر 24 صندوق خرد زنان عشایری در آذربایجان غربی فعالند و اقدامات لازم را برای فراوری محصولات عشایری انجام می دهند. این مسئول با اشاره به این که 600 زن روستایی و عشایری در این صندوق های خرد عضو هستند، می افزاید: توانمندسازی زنان روستایی و عشایری از مهم ترین اهداف این سازمان است و بر این اساس برنامه های آموزشی، ترویجی و مشارکتی به منظور ایفای نقش موثرتر آنان در بخش کشاورزی و صنایع دستی اجرا می گردد.

• غفلت از ظرفیت های گردشگری عشایری

نباید تمام ظرفیت های عشایر را به حوزه های اقتصاد و فراوری محدود کرد، زیرا جامعه عشایری آذربایجان غربی - همچون دیگر استان های کشورمان - از ظرفیت های گردشگری ویژه ای برخوردار است. تاکنون 37 مرکز گردشگری در شهرستان های عشایرنشین این استان شناسایی شده اند که از ظرفیت بالایی برای طبیعت گردی و جذب گردشگر برخوردارند. مناطق عشایری آبشار سولک، دریاچه دوقلوی کوه بی چول، دریاچه مام شیخ در ارتفاعات دالامپر، دریاچه گرزرین، آبشار سوله دکل، ارتفاعات بوزسینا، ارتفاعات دالامپر، آبگرم هفت آباد، تفرجگاه دره بنار و ارتفاعات بره سور از جمله این مناطق گردشگری به شمار می روند که می توانند به منبعی درآمدزا برای گردشگری شهرستان های خوی، سلماس، اشنویه، ماکو، چالدران، شاهین دژ، مهاباد، پیرانشهر، سردشت و نقده تبدیل شوند.

معرفی مناطق زیبای کوهستانی و جنگلی و همچنین راه اندازی تورهای بازدید از سیاه چادرهای عشایری، خرید فراوریات ارگانیک عشایری و صنایع دستی زیبای عشایر که چرخ آن از سوی زنان عشایر می چرخد، می تواند مردم را با فرهنگ، آداب و رسوم مردم و طبیعت این مناطق آشنا کند. در این زمینه استاندار آذربایجان غربی هم بر توجه به ظرفیت های گردشگری بخش عشایر تاکید می نماید و می گوید: مناطق عشایرنشین آذربایجان غربی جلوه های زیبایی از طبیعت دارند و می توان از این ظرفیت ها برای توسعه صنعت گردشگری در استان بهره لازم را برد. محمدمهدی شهریاری بر این باور است که تاکنون اقدام موثری برای توسعه صنعت گردشگری عشایری صورت نگرفته و این صنعت در مقایسه با استان های دیگر مغفول مانده است.

این مسئول با اشاره به میزان اعتبار اختصاص یافته به توسعه مناطق عشایرنشین آذربایجان غربی ادامه می دهد: 20 میلیارد ریال از محل اعتبارات مالیات بر ارزش افزوده برای توسعه مناطق عشایرنشین استان اختصاص خواهد یافت. وی تاکید می نماید: این مبلغ باید برای توسعه مناطق عشایرنشین هزینه گردد و دستگاه های اجرایی موظفند بر اجرای امور نظارت داشته باشند. تقویت عشایر، رونق فراوریات، بهبود سطح رفاه و گسترش فعالیت های این قشر از اولویت های دولت و مسئولان استانی و کشوری است.

***

زنان عشایری، با حدود 600 هزار نفر جمعیت، 50 درصد جمعیت عشایری کشور را شامل می شوند و 50 درصد اقتصاد عشایر به فعالیت آنان وابسته است. در آذربایجان غربی هم زنان نیمی از جمعیت عشایری را تشکیل می دهند و برای معین صندلی آنها در توسعه پایدار احتیاج است برنامه ریزان با شناخت و آگاهی بیشتر به این جامعه و تحولات آن نگاه نمایند. زنان عشایر هم توان و هم امکان مشارکت گسترده را در همه زمینه ها دارند، به ویژه در فعالیت های بهداشتی و حفظ محیط زیست که به توسعه پایدار یاری می نمایند.