تشکیل ائتلاف های مختلف؛ راهبرد دولت سعودی برای تأمین امنیت خویش - دَبی بلاگ

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، دولت سعودی روز دوشنبه (16 دی) با میزبانی ازهشت کشور حاشیه دریای سرخ، ائتلاف جدیدی با نام شورای کشورهای عربی و آفریقایی حاشیه دریای سرخ و خلیج عدن را به راه انداخت.

فیصل بن فرحان وزیر خارجه سعودی پس از نشست وزرای خارجه کشورهای شرکت کننده (اردن، سودان، مصر، جیبوتی، سومالی، یمن و اریتره) اشاره ای به مفاد میثاقنامه ائتلاف جدید نکرد اما گفت که این ائتلاف در نظر ندارد نیروی نظامی مشترکی را تأسیس کند.

سیاست تشکیل ائتلاف های مختلف با نام های گوناگون از سال 2015 در رأس اقدامات سیاست خارجی دولت سعودی قرار گرفته است. ائتلاف هایی که با نگاهی به بدان ها متوجه سرنوشت مبهم و عدم کارایی آن ها می شویم.

دولت سعودی در پنج سال گذشته به طور میانگین هر سال یک ائتلاف تشکیل داده است اما عملی شدن اهداف اعلامی این ائتلاف ها تا کنون در سایه ای از ابهام قرار گرفته است.

با نگاهی به رفتار سیاست خارجی دولت سعودی در سال های گذشته به خصوص پس از روی کار آمدن محمد بن سلمان متوجه می شویم که ریاض برای تأمین امنیت خویش دو راهبرد اساسی را در دستور کار خود قرار داده است: 1- تشکیل ائتلاف های اسلامی و عربی 2-استمداد از اصطلاح جامعه دنیای

در خصوص مورد اول به تفصیل در ادامه توضیح خواهیم داد اما در خصوص مورد دوم باید گفت هر زمانی که دولت سعودی در معرض تهدیدات امنیتی واقع شده به سرعت تلاش کرده تا امنیت داخلی خویش را به امنیت دنیای گره زده و مدعی شود که امنیت دنیای به خطر افتاده است و کشورهای دنیا باید برای رفع آن وارد عمل شوند.

این رفتار را به وضوح پس از حمله پهپادی نیروهای یمنی به خط لوله راهبردی شرق به غرب (24 اردیبهشت 98) مشاهده کردیم و ریاض پس از آن به جای اینکه در جهت تأمین امنیت منابع انرژی خود وارد عمل شود، مدعی شد که امنیت انرژی دنیای به مخاطره افتاده است و کشورهای دنیا باید پاسخ این حملات را بدهند.

پس از آن دولت سعودی خواستار برگزاری نشست فوق العاده مکه با حضور سران کشورهای عربی شد تا به زعم خویش کشورهای عربی را علیه ایران متحد سازد.

پس از حمله پهپادی گسترده یمنی ها به تأسیسات آرامکو نیز، دولت سعودی همه کشورها را به مقابله با ایران فراخواند. در ماجرای اخیر و پس از تهدید ایران مبنی بر انتقام سخت از آمریکایی ها، کابینه دولت سعودی در بیانیه خود خواستار تأمین امنیت منطقه به دست جامعه دنیای شد.

اما در خصوص سیاست تشکیل ائتلاف ها، همانطور که ذکر شد، دولت سعودی از سال 2015 به این سو، پنج ائتلاف مختلف را تشکیل داده است که در ادامه بدان ها اشاره می کنیم:

ریاض برای تأمین امنیت خویش دو راهبرد اساسی را در دستور کار خود قرار داده است: 1- تشکیل ائتلاف های اسلامی و عربی 2-استمداد از به اصطلاح جامعه دنیای

ائتلاف دریای سرخ

مقدمات تشکیل این ائتلاف از اواخر سال 2017 آغاز شد؛ هنگامی که گذرگاه باب المندب بعنوان یک آبراه استراتژیک در تیررس نیروهای یمنی قرار داشت. هرچند دیگر استان تعز به عنوان منطقه مشرف به باب المندب دیگر در کنترل انصارالله و ارتش یمن نیست اما اولین نشست برای تشکیل این ائتلاف روز دوشنبه در ریاض برگزار گشت.

وزیر خارجه سعودی وجود هرگونه نیروی مشترک نظامی را در دستور کار این ائتلاف رد کرد و گفت که تمامی کشورها نیروی نظامی دارند و با یکدیگر همکاری می کنند و چه بسا در آینده ساز و کاری برای همکاری نظامی بین تمامی اعضا نیز در دستور کار قرار گیرد.

به گفته ریاض هدف از این ائتلاف، هماهنگی و مشورت های چند جانبه برای مقابله با خطرات و در سایه تهدیدات رو به افزایش است.

زیاد بن حمزه ابو غراره دبیرکل هیأت منطقه ای محافظت از محیط زیست دریای سرخ به خبرگزاری رسمی سعودی (واس) گفت که کشورهای منطقه به تشکیل چنین ائتلاف نیاز دارند تا امنیت و ثبات منطقه را حفظ کنند.

ائتلاف ضد یمن

دولت سعودی در 25 مارس سال 2015 (ششم فروردین سال 94) ائتلاف عربی را با هدف بازگرداندن عبد ربه منصور هادی رئیس جمهور مستعفی یمن به قدرت و عقب راندن انصارالله و کمیته هاتی مردمی از صنعاء آغاز کرد.

در ابتدا اعلام شد که کشورهای مصر، سودان، کویت، امارات، بحرین، قطر، اردن و مغرب در این ائتلاف حضور دارند. از پاکستان نیز دعوت بعمل آمد اما مجلس این کشور رأی به بی طرفی داد.

قطر در ژوئن سال 2017 به طور رسمی از این ائتلاف کنار گذاشته شد و به مرور تعیین شد که فقط عربستان سعودی و امارات در این کارزار حضور دارند و از سودان نیز فقط نیروهای اجاره ای راهی یمن شده اند.

در تابستان گذشته نیز برخی منابع از کاهش حضور امارات در یمن خبر دادند و اکنون می توان گفت این ائتلاف پس از گذشت پنج سال قائم به نیروی هوایی سعودی، مزدوران یمنی و سودانی است و نه تنها دیگر کشورها خود را کنار کشیده اند بلکه ریاض نیز پس از حملات پهپادی در 24 شهریور به جد به دنبال خاتمه این جنگ بی فایده است.

ائتلاف اسلامی مبارزه با تروریسم

همراه با ادامه حضور و جولان تروریست های داعش و در حالی که این گروهک تروریستی مناطق زیادی را در عراق و سوریه در اشغال خود داشت، ریاض با دعوت از کشورهای اسلامی در ریاض خاوستار تشکیل ائتلاف اسلامی -نظامی مبارزه با تروریسم شد.

دولت سعودی سپس اعلام نمود که 41 کشور اسلامی برای حضور در این ائتلاف نظامی اعلام آمادگی کرده اند. اولین نشست اما در اواخر سال 2017 تشکیل شد و از آن تاریخ به بعد دیگر نمود و ظهوری نداشته و فعالیتی از این ائتلاف مشاهده نشده است.

تنها گردهمایی ائتلاف اسلامی-نظامی ضد تروریسم با حضور مقامات نظامی اعضاء

ناتوی عربی

در جریان سفر دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا به عربستان سعودی در 31 اردیبهشت 96 و شرکت در نشستی که با حضور 54 کشور اسلامی برگزار گشت، دولت آمریکا در بیانیه خاتمهی پیشنهاد تشکیل اتحاد استراتژیک خاورمیانه یا مسا MESA را گنجاند. در این بیانیه آمده بود که مسا در سال 2018 تشکیل خواهد شد. اما هرگز تشکیل نشد و تا کنون نیز هیچ نشستی بر این منظور برگزار نشده است.

دولت سعودی پیش فرض را بر این نهاده بود که تمامی 54 کشور حاضر در این نشست، موافق عضویت در ناتوی عربی هستند. اما بحران های داخلی دنیا عرب به خصوص بحران قطر نشان داد که کشورهای عربی تا تشکیل یک ائتلاف نظامی همچون پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) بسیار فاصله دارند. آخرین میخ بر تابوت این رؤیای دور و دراز نیز در فروردین ماه کوبیده شد و مصر اعلام نمود که از ناتوی عربی خارج می شود.

چهار منبع مصری سپس به رویترز گفتند که به دلیل اینکه این ائتلاف برنامه دقیقی ندارد و همزمان خطر افزایش تنش با ایران را نیز بهمراه دارد، دیگر حاضر به عضویت در این ائتلاف نیست. باید گفت مصر بزرگترین ارتش عربی را دارد و حضورش در هر ائتلاف نظامی می تواند وزنه قابل توجهی به حساب آید.

ائتلاف ضد قطر

بحران قطر از ژوئن سال 2017 آغاز شده و کماکان ادامه دارد. چهار کشور سعودی، بحرین، امارات و مصر قطر در 15 خرداد سال 94 سفرای خود را از دوحه فراخواندند و قطر را در محاصر کامل دریایی، زمینی و هوایی قرار دارند.

سپس این کشورها ده شرط را برای عادی سازی روابط با قطر مطرح کردند که از همان ابتدا تعیین بود که دوحه هیچ کدام را انجام نخواهد داد، این شروط ازین قرار بود: قطع فوری روابط با ایران و ترکیه، اخراج اعضای حماس قطر، مسدود کردن حساب های بانکی اعضای حماس و توقف کمک مالی به آنها، اخراج اعضای اخوان المسلمین مصر، اخراج مخالفان شورای همکاری خلیج فارس، توقف حمایت از گروه های تروریستی، توقف دخالت در امور داخلی مصر، توقف پخش برنامه های شبکه الجزیره، عذرخواهی از 5 کشور دیگر عضو شورای همکاری خلیج و تعهد به پایبندی به کلیه سیاست های شورای همکاری خلیج فارس

ابن بحران همچنان ادامه دارد و نه تنها ائتلاف ضد قطر به هدف خود که همان منزوی کردن دوحه نرسیده است بلکه با حضور قدرتمند ترکیه در کنار قطر و اقدام آنکارا برای ساخت پایگاههای نظامی در قطر، بحران حاضر ابعاد وسیع تری به خود گرفته است.

در بخش خاتمهی باید گفت که دولت سعودی به علت میزبانی از حرمین شریفین و همچنین درآمدهای سرشار نفتی خود را مرکز دنیا اسلام و دنیا عرب می داند و از این رو تلاش دارد از دو مزیت موجود و خدادادی ائتلاف هایی در جهت تأمین امنیت خود تشکیل دهد.

با توجه به این نکته شاید بتواند چرایی عصبانیت عجیب دولت سعودی از نشست کوالالامپور در مالزی (27 و 28 آذر) که با حضور سران کشورهای ایران، ترکیه و قطر و کنندگان 20 کشور اسلامی برگزار گشت را درک کرد.

باید گفت ریاض از تشکیل هر گونه ائتلافی که خود در مرکزیت آن نباشد به شدت هراس دارد.

ق

dorezamin.com: دور زمین: سفر به دور زمین هیچوقت اینقدر آسون نبوده!