قرارداد 75-25؛ توافق بی سابقه نفتی با ایتالیا - دَبی بلاگ

دکتر ثریا عباسی قیداری| در خصوص کشف، استخراج و بهره برداری از نفت ایران بعد از ملی شدن صنعت نفت، قرارداد نفتی بین ایران و ایتالیا در سال 1336 ش (1957 م) در 47 ماده تنظیم و منعقد شد.

آنالیز قرارداد های نفتی برای شناخت تاریخچه نفت ایران از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این پژوهش به شرح مواد و بند های مورد توافق طرفین دراین قرارداد پرداخته می گردد.

قرارداد با شرکت نفت آجیپ مینراریا

برای اولین بار در تمام جهان قرارداد بی سابقه ای را که معروف به قرارداد 75-25است با ایتالیاِیی ها و آمریکایی ها در زمینه نفت منعقد شد؛ یعنی ترتیبی داده شد که از عواید نفت سه چهارم مال ایران و یک چهارم مال شرکت ایتالیایی آجیپ مینراریا باشد، این پیروزیتی بود که افکار جهانی نیز با آن همراه بود.

در اجرای قانون نفت و تقریبا همزمان با آن یک قرارداد با شرکت ایتالیایی آجیپ مینراریا منعقد شد؛ شرح آنکه قانون نفت در تاریخ 9/ 5/ 36 و قرارداد آجیپ در تاریخ 2/ 6/ 36به تصویب مجلس رسید.

به موجب این قرارداد طرفین یعنی شرکت ملی نفت و شرکت آجیپ مشترکا با سرمایه گذاری متساوی شرکتی ایرانی به نام شرکت سهامی نفت ایران و ایتالیا (سیریپ) تشکیل دادند و سه ناحیه یکی در فلات قاره خلیج فارس، دوم در دامنه شرقی کوه های زاگرس مرکزی، و سومی در منطقه ساحلی عمان به مساحت تقریبی 22900کیلومتر مربع در اختیار شرکت مزبور گذاشته شد تا به نفع طرفین عملیات اکتشاف و فراوری و فروش نفت را در نواحی مذکور انجام دهد.

در عین حال شرکت آجیپ مینراریا متعهد شد نقشه های اکتشافی را پس از مشاوره با شرکت ملی نفت ایران به هزینه خود تهیه و تنظیم کند. اجرای این نقشه ها نیز تحت مراقبت یا با وسایل و امکانات آجیپ صورت گیرد و هرگاه عملیات اکتشاف به نتیجه منفی منتهی گردد کلیه مخارج آن بر عهده آجیپ خواهد بود و فقط در صورتی که وجود ذخیره نفت به میزان تجارتی در یک میدان احراز گردد سیریپ مخارج مزبور را به آجیپ مسترد خواهد کرد و از آن به بعد هم مخارج بهره برداری و توسعه آن میدان را مستقیما بر عهده خواهد گرفت.

حداقل مخارج اکتشاف که به ترتیب مذکور از طرف آجیپ باید انجام می شد 22 میلیون دلار در طول 12 سال بود که هر مبلغ از آن خرج نمی شد باید نصفش به شرکت ملی پرداخت می شد. استرداد مخارج آجیپ به صورت اقساط سالیانه و حداقل هر قسط ده سنت در ازای هر بشکه نفت صادرشده، بود.

سیریپ مکلف شد تا 5 درصد از نفت استخراج شده را در صورتی که شرکت ملی نفت لازم داشته باشد، به بهای تمام شده به اضافه حق العمل (به قرار 14 سنت برای هر مترمکعب) به این شرکت بفروشد. از آن گذشته هر مقدار نفت دیگری که سریپ برای فروش در اختیار دارد باید مقدم بر سایرین به شرکت ملی نفت و آجیپ عرضه کند واگرآن ها حاضر به خرید نشدند با شرایطی که مساعدتر نباشد به دیگران بفروشد.

سیریب به کلیه هزینه های جاری، استهلاک ها و زیان های قابل محاسبه به موجب قانون مالیات بردرآمد را از درآمد ناویژه کسر نموده و از سود ویژه ای که بدین ترتیب به دست می آید نصف آن را به صورت مالیات بر درآمد به دولت می پردازد و بقیه به صورت بالمناصفه بین شرکت ملی نفت آجیپ تقسیم می گردد.

به موجب قرارداد آجیپ در انقضای سال پنجم یک چهارم از مساحت نواحی واگذار شده و در آخر سال نهم نیز یک چهارم دیگر از نواحی مزبور به طوری که در هر نوبت بیش از 9 قطعه را تشکیل ندهد مسترد خواهد شد و در انقضای سال دوازدهم تنها زمین هایی در اختیار سیریپ باقی خواهند ماند که مشتمل بر میدان های نفتی قابل بهره برداری باشند.

در قرارداد آجیپ نیز مثل سایر قرارداد ها مزایا و معافیت هایی برای طرف قرارداد و شرکت سیریپ شناخته شده بود. شرکت سیریپ در یکی از نواحی سه گانه خود یعنی در خلیج فارس منطقه بیرکانسر مرحله اکتشاف را به سرانجام رسانید و قابلیت بهره برداری از این منطقه به میزان تجارتی احراز شده است.

لایحه قانونی مربوط به قرارداد بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت ایتالیایی آجیپ مینراریا

وزارت دارایی

فرمان همایونی دایر به اجرای قانون مربوط به موافقت قرارداد تفحص و اکتشاف و استخراج و بهره برداری نفت بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت ایتالیایی ها جیب مینرآریا و قانون مزبور که به تصویب مجلسین شورای ملی و سنا رسیده است ابلاغ می گردد.

نظر به اصل بیست و هفتم متمم قانون اساسی مقرر می گردد:

ماده اول -لایحه قانونی مربوط به مبلغ موافقت قرارداد تفحص و اکتشاف و بهره برداری نفت بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت ایتالیایی ها آجیپ مینراریا که به تصویب مجلسین سنا و شورای ملی رسیده است منضم به این دستخط است به موقع اجرا گذاشته گردد

ماده دوم- هیات دولت مامور اجرای این قانون هستندبه تاریخ 5/ 6/ 133 لایحه قانونی مربوط به موافقت قرارداد تفحص و اکتشاف و استخراج و بهره برداری نفت بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت ایتالیایی آجیپ مینراریا

ماده واحده - مجلس موافقت نامه پیوست را مشتمل بر 47 ماده و 9 ضمیمه که راجع به تفحص و اکتشاف و بهره برداری نفت بین شرکت ملی نفت ایران از یک طرف و شرکت سهامی ایتالیایی ها آجیپ مینراریا از طرف دیگر به امضا رسیده و مفاد آن مقررات ماده دوم قانون نفت 7/ 5/ 1336مورد تایید دولت واقع شده است تصویب نموده و اجازه مبادله و اجرای موافقت نامه مزبور را می دهد.

لایحه قانونی فوق که مشتمل برماده واحد است در جلسه روز شنبه 2/ 6/ 1336 شمسی به تصویب مجلس سنا رسیده است. رئیس مجلس سنا -محسن صدر

بین شرکت ملی نفت ایران که مرکز آن در تهران به کنندگی رئیس آن جناب آقای عبدالله انتظام و شرکت آجیپ مینراریا مقیم میلان خیابان فراتلی گاباشماره 1 به کنندگی آقای انریکومانی رئیس شرکت مزبور است.

نظر به اینکه شرکت ملی نفت مایل است فراوری و فروش نفت ایران را توسعه دهد و منافع ملت ایران را به وسیله به کار انداختن منافع نفتی افزایش بخشد و با فروش نفت مخصوصا در بازار های ایتالیا مساعدت نماید و نظر به اینکه شرکت آجیپ مینراریا دارای وسایل ضروری است، در این عمل امکان همکاری با شرکت ملی نفت ایران را با نظر مساعد تلقی می نماید و نظر به اینکه طرفین موافقت نامه طی توافق های مقدماتی در خصوص نحوه و طریقه همکاری جهت عملی نمودن برنامه مذکور اتحاد نظر حاصل کردند طرفین به شرح زیر موافقت می کنند و مقرر می دارند:

ماده1-شرکت ملی نفت ایران و شرکت آجیپ مینراریا ظرف مدت 60 روز از تاریخ اجرای موافقت نامه یک شرکت سهامی تاسیس خواهند کرد که به نفع طرفین عملیات مربوط به اکتشاف و فراوری نفت خام و سایر مواد هیدروکربن طبیعی و همچنین فروش مواد مستخرجه و کلیه عملیاتی که برای فروش این مواد لازم و مفید باشد انجام خواهد داد.

عملیات شرکت مذکور ممکن است با توافق طرفین شامل امور مربوط به عمل آوردن (تصفیه- تغییر شکل شیمیایی و...) مواد مستخرجه مورد بحث نیز بگردد.

در این موافقت نامه هرجا که کلمه نفت ذکر می گردد مقصود آن نفت خام و سایر مواد هیدروکربور طبیعی (که گاز های طبیعی تبدیل شده به مایع هم جزو آن است) که در حالت طبیعی یافت می گردد.

ماده 2- شرکت مذکور در ماده یک به نام شرکت نفت ایران و ایتالیا (سیریپ) خوانده خواهد شد. شرکت مذکور در کلیه اموری که در اساسنامه ضمیمه شماره یک موافقت نامه ذکر نشده باشد تابع قوانین ایران خواهد بود.

ماده 3- مناطقی از خاک ایران به شرح زیر به طور مانع الغیردراختیار شرکت سیریب گذاشته خواهد شد که عملیات اکتشاف و فراوری مقرر در ماده یک را در آن مناطق انجام دهد:

1-ناحیه ای از فلات قاره شمال خلیج فارس به مساحت تقریبی 5600کیلومتر مربع.

2-ناحیه ای از دامنه شرقی جبال زاگرس مرکزی به مساحت تقریبی 11300 کیلومتر مربع.

3-ناحیه ای از منطقه ساحلی دریای عمان ابتدای حد فلات قاره به مساحت تقریبی 6هزار کیلومترمربع. حدود نواحی فوق به ترتیب در ضمائم شماره 2 و 3 و 4 این موافقت نامه مشخص شده است.

ماده 4- پنجاه درصد از سرمایه اولیه شرکت سریب برای شرکت ملی نفت ایران و یا شرکت های تابعه آن خواهند پرداخت و پنجاه درصد دیگر را شرکت آجیپ مینراریا یا شرکت های تابعه آن تادیه خواهند کرد.

علی هذا در این موافقت نامه منظور از اصطلاح شرکت ملی نفت ایران گروه شرکت ملی نفت ایران و منظور از اصطلاح آجیپ مینراریا گروه آجیپ مینراریا است.

دو گروه مزبور در خصوص تشکیل هیات مدیره نیز دارای حقوق متساوی خواهند بود. به این ترتیب که نصف عده اعضای هیات مدیره از طرف شرکت ملی نفت ایران و نصف دیگر از طرف شرکت آجیپ مینراریا انتخاب خواهند شد، همچنین تساوی مذکور در تشکیل هیات بازرسی حساب ها نیز ملحوظ می گردد به این شرح که نصف که اعضای آن باستثنای رئیس هیات از طرف شرکت ملی نفت ایران و نصف دیگر از طرف آجیپ مینراریا مشخص می گردد.

ریاست هیات مدیره با مدیری خواهد بود که از طرف شرکت ملی نفت ایران انتخاب گردد و نیابت ریاست با مدیری خواهد بود که توسط آجیپ مینراریا مشخص گردد.

مدیرعامل که در عین حال سمت مدیریت کل را نیز خواهد داشت از طرف شرکت آجیپ مینراریا مشخص می گردد و اختیارات مدیرعامل و مدیرکل در اساسنامه زمینه این موافقت نامه شده است اداره امور فنی شرکت به دست کارمندانی سپرده خواهد شد که با معرفی آجیپ مینراریا و به انتخاب مدیرعامل مشخص خواهند شد، در انتخاب کارمندان مزبور مدیرعامل با توجه به مقررات ماده 33 این قرارداد عمل خواهد کرد منظور از اداره امور فنی اداری امور اکتشاف و توسعه و بهره برداری و حمل و نقل و بارگیری نفت است.

رئیس هیات بازرسی حساب ها توسط یک شرکت امین اموال سوئیسی یا شرکت حسابرسی سوئیسی از میان اشخاصی انتخاب خواهند شد که تابعیت ایران یا ایتالیا را نداشته و به هیچ وجه وابسته به یکی از طرفین موافقت نامه نباشند و هیچ گونه منافعی را در امور نفتی نداشته باشند. اعضای هیات مدیره و اعضای هیات بازرسی حساب ها و روسای شرکت ممکن است ایرانی یا خارجی باشند.

ماده 5 -شرکت ملی نفت ایران و شرکت آجیپ مینراریا موافقت می کنند که سرمایه اولیه شرکت سریب که بالغ بر 10 میلیون ریال است برحسب نیاز عملیات شرکت به تدریج افزایش یابد.

ماده 6-برای تامین اداری عملیات شرکت سریب و برای آن که تصمیماتی که شرکت مزبور بر طبق مساله خود اتخاذ می نماید روبرو با مانع نگردد و به منظور حسن جریان امور شرکت هر یک از طرفین قرارداد متعهد می شوند که تعدادی از سهام سریب را که معادل یک درصد کل سرمایه شرکت باشد نزد اتحادیه بانک های سوئیس تودیع کنند.

تودیع سهام مذکور با امضای مشترک طرفین بر اساس وکالت بلاعزلی که طبق ماده 185 و ماده 679 قانون مدنی ایران به مشترکا از ناحیه طرفین تنظیم شده باشد به عمل خواهد آمد.

این کارت که اعتبار آن تا سرانجام مدت شرکت محفوظ خواهد بود باید متضمن مراتب مشروحه زیر باشد:

الف- در خصوصی که اتحادیه بانک های سوئیسی از وکالت استعفا کنند یا به هر علت دیگری به آن سرانجام دهد می تواند بانک دیگری را که دارای همان درجه اهمیت باشد به جای خود مشخص کند.

ب - وکیل مکلف است نسبت به کلی سهامی که به او سپرده شده و آنالیز حقوقی ورقه حق حضور مجمع عمومی به یک نفر کننده که مشخص او برای هرسال قبلا به منتهی تا 31 دسامبر سال پیش باید انجام گیرد تفویض نماید- کننده مزبور به توافق شرکت ملی نفت ایران و شرکت آجیپ مینراریا انتخاب می گردد و در صورت عدم حصول توافق رئیس دادگاه استان (تریبونال) کننده مذکور را از اتباع یک کشور ثالث انتخاب خواهد کرد مشروط بر آنکه شخص مزبور به هیچ وجه در هیچ یک از شرکت های نفتی ذی نفع نبوده و در اعداد کارمندان دولت یا ماموران به خدمات عمومی نباشد.

ج-کننده مزبور که به منظور دادن رای مشخص می گردد باید وظیفه کنندگی خود را در حدود مقررات و روح این موافقت نامه و منحصرا با رعایت منافی شرکت سریب انجام دهد.

صورت امتناع اتحادیه بانک های سوئیسی از قبول وکالت و نیز در صورتی که اتحادیه مزبور از مشخص بانک دیگر به جای خود خودداری کند بانکی که باید جانشین آن گردد به توافق طرفین موافقت نامه و در صورت عدم حصول توافق به داوری مشخص خواهد شد.

ماده7- هم چنانچه علاوه بر وجوهی که طرف های از بابت سرمایه اولیه شرکت و افزایش تدریجی آن پرداخت می کنند وجوه اضافی دیگری لزوم پیدا کند شرکت سیریب آن وجوه را به وسیله استقراض تامین خواهد کرد.

چنانچه که شرکت سریب پیروز به استخراج وجوه لازمه نگردد یا شرایط وام به حد کافی مساعدت نباشد شرکت ملی نفت ایران و شرکت آجیپ مینراریا مکلف اند هر یک نصف وجوه مورد نیاز را تهیه کنند.

نرخ بهره ای که شرکت ملی نفت ایران و شرکت آجیپ مینراریا از سیریپ مطالبه خواهند کرد در خصوص طرفین همواره به یک میزان خواهد بود و علی ای حال نباید از میزان 7درصد متجاوز باشد. هزینه های احتمالی دیگری در خصوص تهیه سرمایه مزبور صورت گیرد اضافه بر بهره مسترد خواهد گشت.

ماده 8 -تهیه نقشه های اکتشافی و همچنین مشخص شرایط و طرز اجرای آن ها بر عهده آجیپ مینر آریا.

آجیپ مینراریا تعهدات زیر را برعهده می گیرد:

الف- تهیه و تنظیم نقشه های اکتشافی پس از مشاوره با شرکت ملی نفت ایران به هزینه خود.

ب-برای نقشه های مذکور که تحت مراقبت و با وسایل مخصوص آجیپ به طور مستقیم یا غیرمستقیم صورت خواهد گرفت و خارجی تهیه و اجرای نقشه های مزبور شامل کار های استخراجی وکلیه مخارج مربوط به استفاده از اراضی خواهد بود.

ج -تسلیم گزارش های تفصیلی مربوط به پیشرفت کار به شرکت سیریب به تدریج و به موازات پیشرفت کار و همچنین تصمیم گزارش جامع نهایی.

د-با وجود ترتیبی که طی ماده 7 فوق درباره تهیه وجوه پیش بینی شده است چنانچه عملیات اکتشاف به نتیجه منفی منتهی گردد مخارج مربوط به امور اکتشافی اعم از سهمی آجیپ مینراریا و سهمی شرکت ملی نفت ایران تماما بر عهده آجیپ مینراریا خواهد بود.

ه-رعایت حقوق و منافع ایران در اجرای عملیات اکتشاف و توسعه.

برای مشخص اینکه مرحله اکتشاف در چه موقع اختتام می یابد ضابطه معروف به Field Dtscovary Wildcat طبق تعریف فردریک که در کشور آمریکا مورد قبول واقع شده ملاک عمل قرار خواهد گرفت، مشروط بر آنکه آزمایش هایی که حاکی از اختتام عملیات باشد درحضور کننده شرکت ملی نفت ایران انجام گیرد.

در این پژوهش 8ماده از 47 ماده موردآنالیز قرار گرفته است و نیز نقشه سه منطقه مدنظر برای کشف، و استخراج و بهره برداری ارائه شده است.

راوه بلاگ: راوه بلاگ | با مجله صنعتی راوه همراه باشید.

تور انگلیس: تور انگلیس | تور انگلیس ارزان، تور لندن ارزان، تور انگلیس بهار 99، تور لندن تابستان 99 ارزان قیمت را از ما بخواهید.