لبنان، به راهکار رسید - دَبی بلاگ

به گزارش، انتخاب نخست وزیر در لبنان به پایان رسید. انتخاب نخست وزیر پس از چندین دور رایزنی بی ثمر قرار بود دوشنبه 18 آذر صورت گیرد، اما به دلیل مخالفت سعد حریری با کاندیدایی که خود معرفی نموده بود، در آن موقع صورت نگرفت.

پس از آن حریری از رئیس جمهور خواست این انتخاب را تا روز پنج شنبه 21 آذر به عقب بیندازد، اما برای آنکه حریری بداند تأخیر در انتخاب نخست وزیر، شرایط را به نفع او تغییر نمی دهد، عون دوشنبه 25 آذر را مشخص کرد، اما رایزنی ها در این روز نیز به پایانی نرسید و به پنج شنبه موکول شد.

در این میان گروه های مسیحی و شیعی جریان 8 مارس از روش جدید برای انتخاب نخست وزیر اطلاع دادند و این موضوع سبب نگرانی شدید طرف مقابل و نیز آمریکایی ها شد و تندتر شدن ادبیات نخست وزیر کنونی و رئیس جمهور علیه هم، از یک سو و احزاب سیاسی دو طرف ماجرا - 8 و 14 مارس- نسبت به هم را از سوی دیگر در پی داشت.

دبیرکل حزب الله لبنان در سخنرانی روز آدینه 22 آذر ماه گفت: پس از استعفای آقای حریری ما وضع جدیدی داریم؛ در کشوری که دولت ندارد، اغلبیت نمایندگان باید دولتی به وجود آورد و فراکسیون ها باید با کوشش خود دولت جدیدی روی کار بیاورند.

در واقع سیدحسن نصرالله در این سخنرانی حریری و طرفداران خارجی آن و نیز فراکسیون المستقبل و قوات اللبنانیه (سمیر جعجع) را تهدید کرد که در صورت وقت گذرانی بیشتر، مجلس می تواند با توجه به بیشتریتی که در آن وجود دارد، نسبت به انتخاب نخست وزیر اقدام کند.

این در حالی است که طبق قاعده، از آنجا که نخست وزیر سهم اهل سنت و منتخب فراکسیون المستقبل می باشد، معرفی نخست وزیر ابتدا از سوی رئیس این فراکسیون صورت می گرفت. در واقع سیدحسن نصرالله گفت اگر رئیس این فراکسیون بیش از این تأخیر کند، بیشتریت مجلس می تواند، خود نخست وزیری را از میان اهل سنت برگزیند و بر این اساس پنج روز بعد نام حسان دیاب وزیر سابق آموزش و پرورش لبنان به میان آمد و روز پنج شنبه گذشته رایزنی های درون و برون مجلس روی این نام تمرکز داشت.

موضع جدید سیدحسن نصرالله برای آمریکا و عوامل آن و نیز برای سعد حریری و جعجع نگرانی زیادی به وجود آورد و به پاسخگویی دفتر عون نسبت به اتهامات طیف حریری هم منجر شد. نخست وزیر کنونی مدعی شد، ارائه جمع بندی فراکسیون ملی آزاد - به رهبری جبران باسیل - درباره کاندیدای نخست وزیری به رئیس جمهور خلاف قانون اساسی است.

منظور حریری این بود که انتخاب نخست وزیر صرفاً از سوی فراکسیون المستقبل صورت می گیرد و دیگران در شکل دهی به آن جایگاهی ندارند و این در حالی است که هم حزب الله و هم جریان عون - جریان ملی آزاد - بار ها تمایل خود را به ادامه نخست وزیری حریری اعلام نموده و نیز گفته بودند از هر فردی که از سوی حریری معرفی و مورد پشتیبانی او قرار گیرد، حمایت خواهند کرد؛ اما حریری ادامه نخست وزیری خود را به دریافت امتیازات و اختیارات ویژه -که نتیجه آن بلااثر شدن مجلس بود- موکول کرد و ادامه مسئولیت در چارچوب قوانین موجود و از جمله پیمان طائف را غیرممکن خواند.

او در عین حال اگرچه ظاهراً از روی کار آمدن عضو دیگری از المستقبل استقبال نمود، اما به رغم معرفی افرادی نظیر محمد صفدی، بهیج طباره و سمیر الخطیب از رأی گیری مجلس درباره آنان جلوگیری کرد. کاملاً واضح بود که حریری نمی خواهد فرد دیگری سکاندار دولت باشد و در عین حال نمی خواست در چارچوب قوانین موجود فعالیت کند.

سیدحسن نصرالله از آنجا که پیش بینی می کرد، گزینه جدید یعنی انتخاب مستقیم نخست وزیر توسط مجلس می تواند با شبهه قانونی بودن روبرو شود، گفت: رئیس جمهور و میثاق (پیمان طائف) دو رکن آینده هستند و برخی می گویند این خلاف قانون اساسی است که تنوع اقوام و... را نادیده بگیریم من نمی خواهم از قانون اساسی صحبت کنم من از منفعت ملی لبنان صحبت می کنم و در نهایت ما دولتی می خواهیم که نه با قانون اساسی، نه با توافق طائف و نه با آرامش لبنان منافاتی داشته باشد.

انتخاب مستقیم نخست وزیر از سوی مجلس، منافاتی با قانون اساسی لبنان ندارد چرا که قانون اساسی 1303 ش و اصلاح شده آن در سال 1339 ش در این خصوص سکوت نموده است و البته براساس میثاق طائف، نخست وزیر لزوماً از میان اهل سنت و فراکسیون آنان در مجلس انتخاب می شود.

در این میان، سید می گوید وقتی فراکسیون المستقبل به عنوان فراکسیون بزرگ تر اهل سنت وقت گذرانی می نماید ما نیمی از این بخش مفاد پیمان را بنا به منفعت لبنان کنار می گذاریم همان گونه که المستقبل و رهبر آن اجرای اصل استفاده از حق معرفی نخست وزیر را برخلاف قانون و میثاق به تأخیر انداخته اند و این در حالی است که شرایط بحرانی لبنان، تسریع در انتخاب نخست وزیر را طلب می نماید.

هفته گذشته در واقع صحنه تحرک شدید طیف های مختلف بود. در این بین آمریکایی هایی که به شدت نگران شده بودند از مخفی گاه خود و ادعای عدم دخالت در امور لبنان خارج شدند و به موازات مطرح شدن کاندیدای فراکسیون های الوفاء و حرالوطنی، فردی را معرفی و به تبلیغ او پرداختند.

سه روز پیش دیوید هیل معاون سیاسی وزیر امور خارجه آمریکا به بیروت آمد و از احزاب 14 مارس خواست، از نخست وزیری نواف سلام در مقابل حسان دیاب حمایت نمایند و پس از آن، برخی از این احزاب از سلام به عنوان تکنوکرات مطلوب یاد کردند و این در حالی بود که هم آمریکا و هم احزاب لبنانی وابسته به آن می دانستند، سلام نمی تواند 65 رأی مجلس را برای دولت خود بگیرد کما اینکه بلافاصله پس از مطرح شدن نام نواف سلام، حزب الله و بقیه گروه های شیعی و مسیحی و سنی 8 مارس گفتند محال است اجازه دهند او نخست وزیر شود. البته برخی احزاب 14 مارس، همزمان با نام بردن از نواف سلام، از ریا الحسین وزیر فعلی کشور که وابسته به حزب حریری است و فؤاد مخزومی عضو مجلس که به وابستگی به آمریکا شهره است هم نام بردند. از درون جریان المستقبل هم از خالد قبانی و حتی بهیه الحریری خواهر سعد حریری به عنوان کاندیدای المستقبل برای نخست وزیری لبنان نام برده شد.

در یک جمع بندی می توان گفت کاندیدای المستقبل تا آخر سعدالدین حریری بود؛ کمااینکه خود سعد حریری هم بر ادامه حضور در این پست تأکید داشت. اما هم او و هم کشور های آمریکا و عربستان می خواستند او نخست وزیری متفاوت از گذشته و با کارآیی بیشتر برای واشنگتن و ریاض باشد که البته به نظر می آید این دو کشور در هفته های اخیر از اینکه حریری بتواند وضع متفاوتی ایجاد کند، ناامید شده بودند. حریری تا آنجا که توانست از به نتیجه رسیدن نام دیگری ممانعت به عمل آورد، اما مباحث هفته پیش لبنان نشان داد زمان زیادی در اختیار نداشته است.

حریری و دو کشور حامی او به خوبی می دانند که عون و نصرالله می توانند نخست وزیر را از دل مجلس بیرون آورده و با بیشتریت به او مشروعیت بدهند و این اتفاق یک سنگ بنا محسوب می شود و برای همواره المستقبل را از داشتن حق انحصاری انتخاب نخست وزیر از میان خود محروم می نماید و این معانی متعددی را در پی می آورد.

انتخاب نخست وزیر به طور مستقیم و بدون در نظر دریافت نظر رئیس فراکسیون المستقبل، اهل سنت لبنان را پس از حدود 60 سال از سیطره این حزب، آزاد می نماید و به شکل گیری حداقل یک حزب جدید سنی در لبنان منجر می شود که لزوماً خطوط سنتی المستقبل را در عرصه داخلی و خارجی لبنان دنبال نمی نماید. دومین اثر انتخاب نخست وزیر با رأی مستقیم مجلس، اقتدار بیشتر مجلس و حتی اقتدار بیشتر رئیس جمهور است چرا که حزب المستقبل - و در دهه های اخیر خانواده حریری-، مجلس که یک رکن مهم قدرت لبنان است را به گروگان گرفته بودند. در شرایط جدید، مجلس فقط تداعی نماینده اراده یک فراکسیون نیست بلکه تداعی گر اراده بیشتر فراکسیون های درون آن است و این به مجلس اقتدار بیشتری می دهد و می تواند در سایر مسایل لبنان، از جمله مباحث پیچیده مالی ابتکار عمل و جرأت بیشتری به خرج دهد.

تأثیر سوم این است که انتخاب مستقیم نخست وزیر توسط مجلس راه را برای اصلاح سایر رویه ها و سنت های دست و پاگیر لبنان هموار می نماید. بیش از همه، قانون اساسی 1303 و 1339 ش (1924 و 1960 م) نیاز به بازبینی دارد و این بازبینی می تواند وضع بهتری را میان طوایف، مذاهب و گروه های لبنانی پدید آورد و به سهمیه اقوام نگاه جدیدی بیندازد.

اقدام آمریکا در معرفی نواف سلام که با همراهی حزب حریری روبرو نشد و در عین حال از سوی سمیر جعجع - رقیب مسیحی میشل عون- حمایت شد، از یک سو سبب شکاف در 14 مارس بر سر انتخاب نخست وزیر شد و مطرح شدن نام خالد قبانی در مقابل نام نواف سلام در واقع از این شکاف اطلاع داد. از سوی دیگر معرفی نواف سلام از سوی نماینده آمریکا و سمیر جعجع می تواند بیانگر عبور آنان از حریری باشد که این هم یک ضربه به آینده خاندان حریری به حساب می آید.

کما اینکه اقدام جریان 8 مارس - فراکسیون های الوفاء و حرالوطنی- در معرفی حسان دیاب، از شکاف در درون حزب المستقبل هم خبر می دهد و همه این موضوعات بیانگر آن بود که زمان سعد حریری برای انتخاب بسیار کوتاه است. این موضوع در عین حال نشان داد به موازات دستان خالی حریری، هنوز عون و نصرالله گزینه های جدیدی دارند که طرح آن ها سبب لرزش و ریزش بیشتر جریان مقابل می شود.

بر این اساس سید حسن نصرالله از نیرو های مقاومت در لبنان که از سوی آشوبگران و رهبران آنان با فشار شدید و ارعاب و تهدید به خشونت بیشتر روبرو هستند، خواست کمی دیگر صبر نمایند که راهکار نزدیک است. یک هفته پس از سید و وعده ای که به نیرو های مقاومت داده بود حسان دیاب با پشتیبانی فراکسیون های مقاومت، ملی آزاد و... و با کسب 69 رأی نمایندگان مجلس از سوی رئیس جمهور مأمور تشکیل کابینه شد.

دیاب برای به دست آوردن نخست وزیری 60 رأی و برای جلب اعتماد مجلس به هیئت دولت به 65 رأی مجلس نیاز دارد در این میان فراکسیون المستقبل که در شطرنج سیاسی لبنان مات شده اعلام نمود در دولت دیاب شرکت نخواهد کرد و مسلماً این سبب جایگزین شدن افرادی از اهل سنت در دولت به جای عوامل حریری می شود و آینده سیاسی این حزب در ابهام قرار می گیرد.

در این میان نواف سلام که معاون وزیر خارجه آمریکا بر نخست وزیر شدن او تأکید داشت تنها 13 رأی نمایندگان مجلس به رهبری جعجع را به دست آورد و این وزن اندک سیاسی آمریکا را در صحنه سیاسی لبنان نشان داد.

رایزنی های روز پنج شنبه وزن سیاسی طرف های دیگری را نیز به خوبی آشکار کرد؛ طرفداران مقاومت 53/9 درصد، جریان حریری و شرکای آن 33/6 درصد و عوامل آشوب جعجع، جنبلات، جمیل و... به رهبری آمریکا 10/15 درصد بروز و ظهور واقعی سیاسی دارند. در اولین فرصت که مجلس لبنان تشکیل شود برای نخست وزیری دیاب به طور رسمی رأی گیری خواهد شد و اگر در این فاصله اتفاق دیگری نیفتد از این هفته او نخست وزیر لبنان خواهد بود.

منبع: کیهان